Economic terms. Moreover, the article considers economic terminology in terms of justification and construction based on simple terms and examples

Academic Research in Educational Sciences 
Volume 3 | Issue 5 | 2022
ISSN: 2181-1385 
Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-5-426-435 
SJIF: 5,7 | UIF: 6,1 
 
 
 
 
 
428
 
May, 2022 
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal 
so„zlar qurshovida (ya‟ni birikma tarkibida) ham shu sohaga doir tushunchalarni 
ifodalay oladi. Masalan, shunday bir tushunchani olib ko„raylik: 
“qimmatbaho 
qog„ozlar, valyuta, 
tovar 
narxining 
pasayishidan 
foydalanuvchi birja 
chayqovchilari”
.
O„zbek tilida yetuk so„zidan yetuklik yasalgan. Bu “jismoniy jihatdan to„la 
rivojlanganlik, kamolatga yetganlik, bilimli, ilmlilik” ma‟nolarini anglatadi. 
Iqtisodiyotda esa yetuklik maxsus termin sifatida quyidagi defirinitsiyaga ega: 
“Tovarni sotish sur‟atlarining asta-sekin pasayish davri”. To„g„ri, bu kabi terminlar 
kam miqdorni tashkil etadi. Biroq, iqtisodiyot terminologiyasida semantik va 
sintaktik usul bilan yasalgan, ya‟ni birikma terminlar tez-tez qo„llanib turilishi 
mumkinligini tasdiqlovchi misollar mavjud. Fikrimizning tasdig„i uchun ayrim 
misollarga murojaat etamiz.
 
1. Matematik terminlar iqtisod termini vazifasini bajarib kelishi mumkin. 
Masalan: 
chorak reja, normativ qiymat, differentsial renta, yig„ma ko„rsatkich, ish 
haqi darajasi, daromadning qoldig„i, iqtisodiy integratsiya, bozor hajmi, nisbiy 
daraja, narx darajasi, foyda miqdori, qiymat o„lchovi, bo„linma, qiymat solig„i. 
2. Texnika vositalari va ularning qismlari hamda atributlarini anglatuvchi 
terminlar. Masalan: 
amortizatsiya fondi, mashinalashgan hisob, kreditning elastikligi, 
talabning egiluvchanligi, bozor mexanizmi. Moliyaviy mexanizm har bir soha va 
bo„g„inlar bir butun yaxlitlikning tarkibiy qismi hisoblanadi
.
 
3. Fizikaviy terminlar bilan aloqador so„zlar iqtisod termini vazifasini bajarib 
kelishi mumkin. Masalan: 
bozor muvozanati, mehnat sig„imi, kapital sig„im, nisbiy 
daraja, pul massasi, tebranuvchi talab, o„zgaruvchan xarajat, doimiy xarajat, 
o„zgaruvchan narx, mutloq daraja, talabning egiluvchanligi, fond sig„imi. 
4. Qishloq xo„jaligi va uning atributlarini anglatuvchi terminlar: 
agrar krizis, 
sohibkorlik, qiymatning o„sishi, tovar xo„jaligi, o„sim, qarz o„simi, undirilgan pul, 
pul undirish, unumsiz chiqim, unumsiz xarajat, undiriladigan soliq, iqtisodiy o„sish, 
talabni o„stirish, agrobiznes, agrosanoat. 
5
. 
Ijtimoiy fanlar va ularning atributlarini anglatuvchi terminlar. Masalan: 
moliya oligarxiyasi, qadrli mablag„, ixtisoslashtirilgan sarmoya, avtonom byudjet, 
absolyut renta, ta‟sischilik aksiyalari, mutlaq naf, erkin savdo, tovar moddiy 
qadriyatlar, to„lov qobiliyatsizligi, yetakchi valyuta, tovar turkumi, bozor unsurlari, 
daromad samarasi, ixtiyoriy ishsizlik, shiddatli inflyatsiya, o„rinbosar tovarlar, 
xayriya fondi, vaqf fondi, iqtisodiy inqiroz, iqtisodiy tanazzul, 
pulning qadrsizlanishi, muomala fondlari. 

---