Амин Бабайев, Вцгар Бабайев

Torpaqlarda suyun forması, onların mənimsənilmə 
mümkünlüyü və köklərə tərəf istiqamətdə hərəkət üsulu 
(Neqovelov, Valkov) 
Cədvəl  26 
Suyun bitkilər üçün mənimsənilmə 
mümkünlyü  
Mütəhərrikliyi və köklərə tərəf hərəkət üsulu 
Məhsuldar nəmlik 
Tam sututumundan (TS) tarla rütubət tutumuna (TRT) qədər 
Asan mənimsənilən qravitasiya 
suyu və havanın çatışmaması 
zamanı artıq olan nəmlik  
Məhlul halında köklərə  tərəf azad hərəkət edir, ağırlıq 
gücünün təsiri altında torpaqdan süzülə bilər  
Tarla rütubət tutumundan (TRT) kapilyarların partlaması nəmliyinə (KPN) qədər 
Orta mənimsənilən torpaq nəmliyi Orta 
mütəhərrikdir, axmır, torpaq tərəfindən möhkəm sax-
lanılır. Köklərə  tərəf  əsasən kapilyarlarla və plyonkalarla 
məhlul və ola bilər ki, buxar  halında hərəkət edir 
Kapilyarların partlaması nəmliyindən (KPN)  solma nəmliyinə (SN) qədər 
Çətin mənimsənilən torpaq 
nəmliyi 
Çətinmütəhərrikdir, köklərə buxar formasında çatır, suyun 
plyonka hərəkət mexanizmi də mümkündür 
Qeyri-məhsuldar nəmlik 
Mənimsənilməyən və ya çətin 
mənimsənilən torpaq nəmliyi 
Zəifmütəhərrikdir, yalnız buxar şəklində  hərəkət edir, 
qismən köklər tərəfindən güclü sorucu qüvvə ilə udulur 
Maksimal hiqroskopiklikdən (MH)  mineralların kristallik qəfəslərində bağlı suya qədər 
Bitkilər üçün mənimsənilməyən su  Buxar şəklində az mütəhərrikdir və hərəkətsiz nəmlikdir   
 
Nəmliyin artıqlığına uyğunlaşmış bitkilər köklərində daxili havadaşıyıcı toxu-
malar (məs. qarğıdalı) əmələ gətirə bilir. Bitkinin pis aerasiya şəraitinə uyğunlaşması 

---

 
119
hava ilə daha yaxşı  təchiz edən torpağın üst qatında inkişaf etmiş kök sistemi ilə 
təmin olunur. 
Torpağın  ən başlıca ekoloji xüsusiyyətlərindən biri də davamlı solma nəmliyi 
(DSN) və solma nəmliyidir (SN). O, solma əmsalı (SƏ) ilə  səciyyələnir. Onun 
kəmiyyəti torpaqda kolloidlərin və gilli mineralların miqdarından asılıdır. Qumsal və 
qumluca torpaqlardan fərqli olaraq humusla zəngin və mexaniki tərkibinə görə ağır 
olan torpaqlar bitkilərin solması üçün tələb olunan nəmliyin daha yüksək miqdarı ilə 
fərqlənir (cəd. 26).