Амин Бабайев, Вцгар Бабайев

Azərbaycan torpaqlarında bitkinin soluxma nəmliyi, %-lə 
(R.H.Məmmədov) 
Cədvəl 28 
Qatlar, sm 
Torpaqların adı 
0-20 0-50 
0-100 
1 2 
3 
4 
Dəmyə və yarın dəmyə zona 
Dağ - çəmən 13,4 
13,2 
12,4 
Qonur dağ-meşə 13,6 
12,5 
11,9 
Qəhvəyi dağ-meşə 13,9 
13,3 
12,7 
Bozqırlaşmış dağ-qəhvəyi 15,4 
16,0 
14,6 
Dağ boz-qəhvəyi 13,8 
13,7 
14,4 
Dağ qaratorpaq 
15,3 
15,7 
15,4 
Dağ şabalıdı 13,4 
13,5 
12,8 
Suvarma zonası 
Sarı 13,2 
14,9 
14,8 
Çəmən-qəhvəyi 10,6 
9,7 
9,7 
Şabalıdı 11,8 
11,8 
11,8 
Çəmən-şabalıdı 13,7 
13,5 
13,4 
Boz-qonur 12,3 
13.4 
14,0 
Boz 11,7 
11,7 
11,0 
Çəmənləşmiş-boz 14,4 
13,3 
13,3 
Çəmən-boz 16,2 
15,6 
14,9 
Çəmən-meşə 11,7 
10,7 
9,5 
Allüvial -çəmən 13,0 
12,4 
12,0 
Çəmən-bataqlı 18,4 
18,2 
17,9 

---

 
120
Meyvə bitkiləri əlavə olaraq gilli və gillicəli torpaqdan 16-24%, qumlu torpaq-
dan isə 40%-ə  qədər nəmlik ehtiyatından udur ki, bu göstəricilərdə günəbaxanın 
bütün yarpaqları davamlı olaraq solur. 
 
 
 
Şəkil 29. Torpaqda suyu necə qorumalı 
 
Quraqlığa davamlı bitkilər torpaq nəmliyinin olduqca məhdud ehtiyatları 
şəraitində becərilmək imkanlarına malikdir. Məsələn, üzüm kütləvi solma əlamət-
lərini yalnız maksimal hiqroskopikliyə uyğun olan nəmlikdə biruzə verir. 
Solma nəmliyi torpağın sıxlığından asılıdır. Torpaq profilinin sıxılması zamanı 
su və hava keçirən məsamələrin miqdarı  kəskin surətdə azalır ki, bu da kök 
sisteminin inkişafına mane olur. Eyni zamanda xırda qeyri-fəal, tərkibi qeyri-
məhsuldar nəmlikdən ibarət və torpaqda 16 atmosferdən artıq təzyiqlə su saxlanılan 
məsamələrin miqdarı artır. Bununla əlaqədar olaraq solma nəmliyi yumşaq və  sıx 
torpaqlarda qeyri-bərabərdir. 1,11-1,44 q/sm
3
  sıxlıqla müqayisədə 1,50-1,55 q/sm
3 
 
sıxlıqda solma nəmliyi 28-30% çoxdur. 
Solma nəmliyi məhsuldar nəmliyin aşağı sərhəddi kimi xidmət edir. Onu birbaşa 
torpaqda bitkinin solmasına səbəb olan nəmliyi qeydə almaqla təyin edirlər. Burada 
maksimal hiqroskopikliyin qiymətləri də istifadə olunur: