Амин Бабайев, Вцгар Бабайев

Quş zılı 
Kimyəvi tərkibinə görə quş zılı üzvi gübrələrin ən yaxşı növləri sırasına aiddir. 
Bu sırada daha qiymətli toyuq və göyərçin zılıdır, nisbətən zəif isə ördək və qaz zılı 
hesab olunur. Zılın torpağa tez-tez verilməsi zamanı azotun nitrat formasının 
toplanması müşahidə olunur. Bu baxımdan zılın payızda və bütün sahə üzrə bərabər 
paylanmasını  təmin etməklə verilməsi məqsədəuyğundur. Lakin quş  zılının  ən 
səmərəli istifadə forması onun maye halıdır. Bunun üçün həcmin yarısını  zıl ilə 
doldurub üzərinə su əlavə edirlər və bu vəziyyətdə 3-5 gün ərzində saxlayırlar. 
Məhlulu yenidən su ilə qarışdıraraq (1:10) istifadə edirlər. 
Torf, lil 
Torfun tərkibində bitkilər üçün mənimsənilən qida elementlərinin az olmasına 
baxmayaraq, o, humusun miqdarını artırır və torpağın strukturunu yaxşılaşdırır. 
Torfun tünd rəngdə olması istinin udulmasına və torpağın tez isinməsinə yardım edir. 
Çürümə  dərəcəsinə görə torf  üç növdə seçilir. Üst torf  bitki qalıqlarının zəif 
çürümə dərəcəsi və yüksək turşuluğu ilə xarakterizə olunur. Dərin torf  yüksək çürü-
mə dərəcəsi və az turşuluğu ilə seçilir. Orta torf bunların arasında keçid mövqeyini  
əks etdirir. 
Torfu bataqlıqlardan yığaraq lay-lay sərib qurudurlar və ya kompost tığına əlavə 
edirlər. Yaddan çıxartmaq lazım deyil ki, ona əhəng əlavə etmək lazımdır. Dirrikdə 
və bostanda onu kompost komponenti kimi istifadə etmək daha yaxşıdır. Örtülü qrunt 
şəraitində isə şitillərin becərilməsi üçün torpaq qarışıqlarına əlavə etmək olar. 
Lil göllərin, çayların, kanalların dibində toplanır. Onun tərkibində çoxlu çürüntü, 
azot, kalium və fosfor var. Qısa müddətli qurutma prosesindən sonra onu qumsal 
torpaqlarda (3-4 kq/m2) müvəffəqiyyətlə istifadə etmək olar.