Амин Бабайев, Вцгар Бабайев

2.2. Təriflər 
“Kənd təsərrüfatı  məhsulu  вя  йа  kənd təsərrüfatı  mənşəli məhsul” o deməkdir ki, 
məhsul və ya ямтяя, istər xammal, istərsə də xammaldan emal edilmiş əmtəə insanların 
istifadəsi (bura su, duz və digər  əlavələr daxil deyildir) və ya heyvanların 
yemləndirilməsi üçün nəzərdə tutulur.   
“Audit” sistematik və funksional olaraq müstəqil yoxlama sistemidir. Bu sistem 
fəaliyyətlərin və ya nəticələrin qarşıya qoyulan məqsədə uyğunluğunu təyin edib aşkara 
çıxarır.   
“Sertifikatlaşdırma” rəsmi sertifikatlaşdırma qurumları  və ya rəsmən tanınan  
sertifikatlaşdırma qurumları tərəfindən aparılan bir prosedurdur. Bu prosedur yazılı və 
ya digər ekvivalent yollarla ərzağın və ya həmin  ərzağa edilən nəzarət sisteminin 
tələblərə uyğunluğunu təsdiq edir. Ərzağın sertifikatlaşdırılması sistemli yoxlama  
şəklində  həyata keçirilə bilər,  yəni ardıcıl – mərhələli yoxlamalar, son məhsulun 
keyfiyyət sisteminin auditi və yoxlanması.  

---

 
311
“Sertifikatlaşdırma orqanı” məhsulun “ekoloji” kimi satılmasına və ya etiketlən-
məsınə cavabdeh qurumdur, o buna  nəzarət edir və onun standartlara uyğun olaraq  
istehsalını, emalını, qablaşdırılmasını və idxalını yoxlayır.  
“Müvafiq səlahiyyətli orqan” inzibati və qanuni hüquqlara və hakimiyyətə malik 
olan rəsmi dövlət orqanı deməkdir.    
“Genetik dəyişdirilmiş orqanizmlər” və məhsullar genetik materialın dəyişdirilməsi 
yolu ilə  əldə edilən məhsullardır ki, bu zaman təbii çarpazlaşdırma və rekombinasiya 
üsullarından istifadə edilmir.   
Genetik dəyişdirilmə texnikasına aşağıdakılar daxildir, lakin bununla da onlar 
limitlənmir: rekombinant DNT, hüceyrələr toplusu,  mikro və  makro inyeksiyalar, 
hermetikləşdirmə, genin ləğv edilməsi və ikiləşdirilməsi. GDO-ya cütləşmə, 
transduksiya və hibridləşdirmə texnikasının nəticəsi olaraq əldə olunan orqanizmlər 
daxil deyildir.  
“İnqrediyent”  əlavələr də daxil olmaqla  emalda və ya qida hazırlanmasında 
istifadə olunan və hazır məhsulun tərkib hissəsi olan  hər hansı bir maddəyə deyilir.    
“İnspeksiya” qidanın yoxlanılması  və ya qida sisteminə, xammalın, emalın, 
daşınmanın, emal prosesində olan və hazır məhsulun  tələblərə uyğun olub-olmamasının  
yoxlanılmasıdır. Ekoloji qida üçün aparılan yoxlamaya istehsal və emal sisteminin də 
yoxlanılması daxildir.   
“Etiketləmə”  etiketin üzərində olan hər-hansı bir  yazılı, çap edilmiş, qrafik, 
birbaşa  ərzağın üzərində qeyd olunan  və ya ərzağın yanında yerləşdirilərək  ərzağı 
təmsil edən simvolları nəzərdə tutur. “Etiketləmə ”  həmçinin satışı yaxşılaşdırmaq və 
artırmaq məqsədinə də xidmət edir.  
“Heyvandarlıq”  dedikdə qaramal (həmçinin camış və bizon), qoyun, donuz, keçi, 
at, quşlar və arılar da daxil olmaqla hər-hansı bir ev heyvanı  və yaxud əhliləşdirilmiş  
heyvanlar nəzərdə tutulur.  
Vəhşi heyvanların ovçuluğu  və balıqçılığı bu tərifin bir hissəsi sayıla bilməz.   
“Marketinq” satışı  təşkiletmə, yerləşdirmə, satış üçün təklif, satış  və ya bazarda 
hansısa digər formalarda paylama və yerləşdirmə deməkdir.   
“Rəsmi akkreditasiya ” hökumət orqanına verilən hüquqi icazədir ki, o,  müfəttişə 
və ya sertifikatlaşdırma qurumuna yoxlama və ya sertifikatlaşdırma xidməti göstərmək 
üçün səlahiyyət versin. Ekoloji istehsal üçün səlahiyyətli olan şəxs və ya qurum 
akkreditasiya  funksiyasını  özəl quruma həvalə edə bilər.   
“Rəsmən tanınmış inspeksiya sistemi/rəsmən tanınmış sertifikatlaşma sistemi”  
hüquqi statusu olan hökumət orqanı  tərəfindən  tanınmış    və  rəsmən təsdiqlənmiş 
sistemlərdir.   
“Sahibkar” bazar tələblərinə müvafiq olaraq  maddə 1.1.-də qeyd olunanlara uyğun 
olaraq istehsal edən, hazırlayan, ixrac/idxal ilə məşğul olan və məhsulu bazara  çıxaran 
şəxsdir.   
“Bitki mühafizə  məhsulları” dedikdə  xəstəlik və  zərərvericilərə qarşı qoruyucu, 
dağıdıcı, cəlbedici, qorxuducu təsirə malik, həmçinin istehsal, saxlama, daşınma, 
ərzağın, kənd təsərrüfatı  məhsullarının, heyvan yemlərinin  emalı  və    daşınması 
müddətində arzuolunmayan bitki növləri və heyvanlara qarşı  işlədilən hər hansı bir 
maddə nəzərdə tutulur. 
“Paralel istehsal” eyni təsərrüfatda, eyni sexdə yaxud eyni anbarda ekoloji və qeyri-
ekoloji məhsulların istehsalı, emalı, saxlanması, daşınması, topdan və pərakəndə satışı. 

---

 
312
“Hazırlama” kəsim  əməliyyatlarını, emalı, kənd təsərrüfatı  məhsullarının 
saxlanması və qablaşdırılması, həmçinin ekoloji istehsal üsullarına müvafiq etiketlərın 
dəyişdirilməsini nəzərdə tutur.   
“İstehsal” kənd təsərrüfatı məhsulları ilə təminatı, məhsulun ilkin qablaşdırılmasını 
və etiketlənməsini  nəzərdə tutur.  
“Təsərrüfat vahidi” kənd təsərrüfatı sistemində emala, qablaşdırmaya və ya ekoloji 
ərzağın saxlanmasına zəmin yaradan bir komponentdir.   
“Baytarlıq dərmanı”  ət və ya süd istehsal edən heyvanlara, quşçuluq sahəsinə,  
terapevtik, profilaktik və ya diaqnostik məqsədlərlə, psixoloji funksiyalara  və ya 
davranışa təsir məqsədilə balıq və ya arı  məhsullarına, qida istehsal edən heyvana tətbiq 
edilən hər hansı bir vasitədir. 
“Yabanı yığım” təbii ərazilərdə, meşələrdə kənd təsərrüfatı ərazilərində təbii yolla 
yetişən və Əlavə 2-də siyahısı qeyd olunan bitkilərin kolleksiyasıdır, hətta bu bitkilərin 
bəzi hissələrinin yığımı 3 ildən bir aparılmalıdır,  əks təqdirdə bu yığım təbii balansa, 
sabitliyə və yığım aparılan ərazidə növlərin təbii yaşam tərzinə  mənfi təsir göstərə bilər.