Ekspluatasiya instituti

 
Avtomobil yo„llari kelajakdagi harakat miqdoriga qarab quyidagi toifalarga 
bo„linadi (3.1-jadval). 
 
3.1-jadval 
Yo„llarning iqtisodiy 
ahamiyati 
Yo„l toifasi 
Kelajakdagi hisobiy harakat miqdori, 
dona/sut 
Transport 
birligida avt/sut 
Engil avtomobilga 
keltirilgan dona/sut 
Xalqaro va davlat 
ahamiyatidagi yo„llar 
Ia (avtomagistral) 7000 dan yuqori 
14000 dan yuqori 
Ib (tezyurar yo„l) 
7000 dan yuqori 
14000 dan yuqori 
II 
3000-7000 
6000 - 14000 
III 
1000-3000 
2000 - 6000 
Mahalliy ahamiyatdagi 
yo„llar 
IV 
100-1000 
200 - 2000 
V 
100 dan kam 
200 gacha

---

18
 
2. Avtomobil yo„llarining elementlari. 
Avtomobil yo„llari quyidagi asosiy 
elementlardan tashkil topadi, ya‟ni:
 
-
Avtomobil yo„lining rejasi;
 
-
Avtomobil yo„lining bo„ylama kesimi;
 
-
Avtomobil yo„lining ko„ndalang kesimi.
 
Avtomobil yo„lning ko„ndalang kesimi. Yo„l kesimining kichraytirilgan 
mashtabda, vertikal tekislikda yo„l o„qiga perpendikulyar ravishda tasvirlanishi 
yo„lning ko„ndalang kesimi deyiladi (3.1-rasm).
 
3.1-rasm. Avtomobil yo„lining ko„ndalang kesimi: a – bitta qatnov qismda; b – 
ikkita qatnov qismda va ajratuvchi tasma bilan; 1 – ariqcha chetki yon bag‟ri; 2 – 
chetki mustaxkamlovchi tasma; 3 – yo„l o„qi; 4 – qatnov qismi qirg‟og‟i; 5 – 
ko„tarma qoshi; 6 – ichki yon bag‟r; 7 – yo„l yoqasi; 8 – qatnov qismi; 9 – yo„l 
poyi; 10 – qatnov qismi o„qi; 11 – ko„tarma yon bag‟ri; 
12 – ajratuvchi tasma.
3. Avtomobil yo„llariga qo„yiladigan talablar. 
Avtomobil yo„llari SHNQ 
2.05.02-2007 “Avtomobil yo„llari” talablariga asosan avtomobil yo„llari umumiy 
tarmog‟i uchun o„rnatilagan me‟yorlarga ko„ra loyihalanadi.
 
Har qanday holatlarda ham yo„llarning loyihasida bo„ylama qiyalik 30 ‰ dan 
oshmasligi, avtomobil to„xtashiga nisbatan ko„rish masofasi 450 m dan kam 
bo„lmasligi, rejadagi egrilik radiusi 3000 m dan kam bo„lmasligi, bo„ylama 
kesimdagi qabariq egrilik radiusi 70000 m dan kam bo„lmasligi, botiq egrilik 
radiusi 8000 m dan kam bo„lmasligi kerak. Tog‟li va adirlik joylar murakkab 
uchastkalari uchun hisobiy harakat tezligini va shunga mos ravishda o„rnatilgan 
loyihalash me‟yorlaridan kamaytirishga ruxsat etiladi 3.2-jadval. 

---

19
Birinchi toifali avtomobil yo„llarda qatnov qismi oralig‟iga har xil harakat 
yo„nalishlari bo„yicha 5 - 6 m kenglikda ajratuvchi tasma quriladi. Ularni alohida 
yo„l poyida loyihalashga ruxsat etiladi.