Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

"Ey Peyğəmbər, bərabər/yoldaşlarına söylə: Əgər dünya həyatını və bəzəklərini istəyirsinizsə, gəlin sizə boşanma əvəzinizi verim və gözəlliklə yollayım. Əgər Allahı, Peyğəmbəri və axirət yurdunu istəyirsinizsə bilin ki, Allah içinizdən yaxşı işlər edənlərə böyük mükafat hazırlamışdır." (Əhzab, 28-29) Görüldüyü kimi bu rəftar da qadın gözəlliyinə düşkün, onlarla görüşmək üçün can atan bir kişinin vəziyyətini əks etdirmir.

O zaman bu məsələni dərinliyinə araşdıran insaflı bir araşdırmaçıya bir tək şey qalır. O da Peyğəmbərimizin bisetinin başlanğıcından sonuna qədər ki bütün evliliklərini şəhvətpərəstlik, qadın düşkünlüyü və zövq axtarış/arama xaricində başqa faktorlara bağlamaqdır.

Peyğəmbərimiz (s. a. a) bu bərabər/yoldaşlarından bəziləri ilə güc qazanmaq, dəstək və tərəfdar əldə etmək üçün evləndi. Bəziləri ilə ürəkləri qazanmaq və pisliklərdən qorunmaq üçün evləndi. Bəzi evliliklərini evləndiyi qadınların baxımlarını boynuna götürmək, dolanışıqlarını təmin etmək, dulların və gücsüzlərin yoxsulluqdan və pərişanlıqdan qorunmasına möminlər arasında cığır açmaq üçün etdi. Bəzi evliliklərini şəriətin bir hökmünü vurğulamaq, onu həqiqətən tətbiq etmək, beləcə səhv bir ənənəs(n)i qırmaq, insanlar arasında məşhur olan batil bidətləri yıxmaq üçün etdi. Necə ki Zeynəb binti Cahş ilə olan evliliyi belə bir hadisə idi. Zeynəb, Zeyd b. Hərisənin bərabər/yoldaşı idi. Zeyd onu boşadı. Zeyd, Peyğəmbərimizin övladlığı idi. Ərəblər, övladlığın bərabər/yoldaşını öz övladın bərabər/yoldaşı kimi qəbul edir və ata onunla evlənə bilməzdi. Peyğəmbərimiz bu qənaətin əsli olmadığını göstərmək üçün Zeynəb ilə evləndi və arxasından haqqında bəzi ayələr endi.

Peyğəmbərimiz Hz. Xədicənin ölümündən sonra əvvəlcə Sevda b. Zemə ilə evləndi. Bərabər/yoldaşı ikinci Habeşistan hicrətindən sonra ölmüşdü. Sevda, mömin bir mühacir idi. Əgər ailəsinin yanına dönsəydi, bir çox mömin kişi və qadına etdikləri kimi həmyerlisiləri ona da işgəncə edər, öldürərlər və dinindən çevirib təkrar kafir edərdilər.

Peyğəmbərimiz, bir evliliyini də əri Abdullah b. Cahşın Uhudda öldürülməsindən sonra Zeynəb binti Huzeyme ilə etdi. Zeynəb cahiliyyə dövrünün ərdəmli xanımlarından biri idi. Kasıblara, yoxsullara çox köməklər etdiyi və onlara şəfqətlə davrandığı üçün "yoxsulların anası" ləqəbi ilə xatırlanırdı. Peyğəmbərimiz onunla evlənməklə etibarını qorudu.

Peyğəmbərimiz, bir evliliyini də Ümmü Sələmə ilə etmişdi. Adı Hind idi. Daha əvvəl Peyğəmbərimizin xalasının oğulu və süd qardaşı Abdullah Əbu Sələmənin bərabər/yoldaşı idi. Abdullah, ilk Habeşistan mühacirlərindən idi. Ümmü Sələmə dindar, fəzilətli bir xanım idi. Dindarlığı yanında məqsədəuyğun fikirli idi. Əri öldüyündə yaşlı idi, başında yetimlər vardı. Buna görə Peyğəmbərimiz (s. a. a) onunla evləndi.

Peyğəmbərimiz, bir evliliyini də Safıya binti Huyeyy b. Ahtab ilə etdi. Safıyanın bərabər/yoldaşı "Məni Nadır" qəbiləsinin rəisi idi. Əri Hayber Döyüşündə öldü. Atası da "Məni Kurayza" qəbiləsi ilə edilən döyüşdə öldürülmüşdü. Safıya Hayberdə alınan əsirlər arasında idi. Peyğəmbərimiz onu seçib azat etdi və özü ilə evləndi. Beləcə onu pərişanlıqdan və zillətdən qurtardı. Bu evliliklə Peyğəmbər Yəhudilərlə qohumluq bağı qurdu [və Müsəlmanlar ilə Yəhudilər arasındakı əlaqələrin yaxşılaşmasını təmin etdi].

Peyğəmbərimiz, bir evliliyini də Cuveyriye ilə etdi. Əsl adı Burara idi və Mustalak oğullarının böyüyü olan Hərisin qızı idi. Bu evlilik Mustalak oğulları ilə edilən döyüşdən sonra oldu. Müsəlmanlar bu qəbilənin iki yüz/üz ailəsini qadınları və uşaqları ilə birlikdə əsir al/götürmüşlər idi. Peyğəmbərimiz Cuveyriye ilə evlənincə Müsəlmanlar "Bunlar Peyğəmbərimizin hısımlarıdırlar, onları əsir tutmaq yaraşmaz" deyərək hamısını azat etdilər. Bunun üzərinə bütün Mustalak qəbiləsi iman edərək Müsəlmanlara qatıldı. Böyük bir kütlə meydana gətirirdilər. Müsəlman olmaları digər Ərəblər üzərində müsbət bir təsir buraxmışdı.

Peyğəmbərimizin bir başqa evliliyi də Meymune ilə idi. Əsl adı Burara idi. Hərisi Ayparasıyanın qızı idi. İkinci əri Əbu Ruhm b. Abduluzzanın ölümü üzərinə özünü nökər olaraq Peyğəmbərimizə (s. a. a) həsr etdi. Peyğəmbərimiz isə ona evləndirmə təklifi edərək özü ilə evləndi və bu barədə ayə endi.

Peyğəmbərimiz, bir başqa evliliyini də Ümmü Həbibə ilə etdi. Adı Ramla idi və Əbu Süfyanın qızı və Ubeydullah b. Cahşın bərabər/yoldaşı idi. İkinci Habeşistan hicrətində bərabər/yoldaşı özü ilə birlikdə hicrət etdi. Lakin orada Xristian oldu. Amma atası Əbu Süfyanın İslama qarşı əsgər yığdığı o günlərdə özü İslama bağlılığını davam etdirdi. Peyğəmbərimiz (s. a. a) onunla evlənərək onu qoruma altına aldı.

Peyğəmbərimiz bir başqa evliliyini Ömərin qızı Yarımmüdafiəçisə ilə etdi. Bərabər/yoldaşı Huneys b. Hazzaka Bədir Döyüşündə öldüyü üçün dul qalmışdı. Peyğəmbərimiz bir başqa evliliyini də Əbu Bəkirin qızı Aişə ilə etmişdi. Aişə bakirə idi.

Bu xüsusiyyətləri bu mövzunun başında ömürünün başlanğıcı və sonuna bağlı söylədiklərimizlə birlikdə göz önünə al/götürək. Ayrıca zahitliğini, bəzəkdən uzaq duruşunu və bərabər/yoldaşlarını da belə olmağa təşviq edişini düşünək. O zaman etdiyi evliliklərin digər insanların evlilikləri kimi olmadığını qətiliklə anlarıq.

Bunlara bir də qadınlara istiqamətli yaxşı davranışlarını, cahiliyyə çağlarının, primitivlik əsrlərinin ortadan qaldırdığı haqqlarını və itirdirdiyi ictimai haqqlarını yenidən canlandırmasını əlavə etmək lazımdır. Belə ki, rəvayətə görə son sözü qadınları kişilərə tövsiyə etmək oldu. Belə buyurdu: "Namaz, namaz. Əlinizin altındakı kölələrinizə, güclərinin çatmayacağı işlər yükləməyin. Qadınlar haqqında Allahdan qorxun. Onlar sizin əlinizə düşmüş yazıqlardır." (Sires(n)i Halebi, c. 3, s. 473)

Bərabər/yoldaşları arasında ədalətli davranmaq, onlarla yaxşı dolanmaq, könüllərini xoş tutmaq ona məxsus davranışlardan idi. (Bu mövzuda inşallah irəlidəki araşdırmalarda bəzi nümunələr dilə gətiriləcək.) Dörddən çox qadınla evlənə bilmək, eynilə kəsilməz və iftarsız bir neçə gün arxa arxaya oruc tutmaq kimi ona məxsus bir hökmdür və ümmətə qadağan edilmişdir. İşdə bu xüsusiyyətlər və onların insanlar tərəfindən açıqca görülmələri, əleyhində kampaniya icra etmək üçün davamlı fürsət gözləyən düşmənlərini bu məsələ üzündən özünə qarşı çıxmaqdan saxladı.

7- Ana-atanın və yaxınların arxada qoyduqlarından kişilərə bir pay vardır; ana-atanın və yaxınların arxada qoyduqlarından qadınlara da bir pay vardır. Gərək azından, gərək çoxundan (fərq etməz; onlar üçün) müəyyən bir hissə vardır.