Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

Mən deyərəm ki: Bu araşdırmaçı, araşdırma üsulunu qarışdırmış və bu məsələni bir dil və termin araşdırma mövzusu saymışdır. Əgər Ərəblər oğul sözünü qızın oğulu mənasında istifadə etmiş olsalar da buna görə araşdırma nəticəsinin dəyişəcəyini sanmışdır. Belə sanmaq, müxtəlif toplumlarda oğulluğa, atalığa və bənzər soy bağlarına söykənən olaraq ortaya çıxan nəticələndirərin və hökmlərin sözlərə və terminlərə bağlı olmadığı gerçəyindən xəbərsiz olmaqdır. Bu nəticələndirər və hökmlər, cəmiyyət quruluşunun növünə və o cəmiyyətdə etibarlı olan ənənələrə bağlıdır. Necə ki bəzən sözlər və terminlər olduqları kimi qaldıqları halda, bu nəticələndirər və hökmlər ictimai ənənələrin dəyişməsinə bağlı olaraq dəyişərlər. Bu da göstərər ki bu araşdırma, bir şifahi və termin məsələsi deyil; ictimai və ya ictimai əlaqəli bir araşdırmadıyar.

Sözünü etdiyimiz araşdırmaçı tezisini iki beytlə dəstəkləməyə çalışdı. Xəyali bir bəzəmədən və qorxuların bəzənməsindən başqa bir şey olmayan şeir gerçəklər bazarında bir dəyər daşımaz. Buna görə boş sözlər nizam bir şairin sözlərini, mesajları boş söz olmayıb qəti hökm xüsusiyyəti daşıyan Quranın müdaxilə sahəsinə girən mövzularda dəlil olaraq qarşıya qoymaq yersizdir.

Oğulların ana tərəfindən babalarına deyil də atalarına bağlanmalarına gəlincə, bu mövzu sözlərə söykənən bir dil məsələsi olmamaqla birlikdə nesep mövzusunun bir detalı da deyil ki, oğulun və qızın ataya bağlanmaları onların ana tərəfindən olan nesep bağlarının kəsilməsini tələb etsin. Oğulların və qızların atalarına bağlı olmaları kişinin ailə rəisi olaraq evin dolanışığından məsul olmasının, övladları yetişdirməsi gərəyinin və digər öhdəçiliklərin davamıdır. [Qız, atasının evində olduğu müddətcə atanın məsuliyyəti altındadır. Evlənincə, bərabər/yoldaşı onun məsuliyyətililiyini boynuna götürər. Özü belə olunca, doğurmuş olduğu uşaqlar da kişisinin və atalarının məsuliyyəti altında olarlar. Övladların atalarına bağlanmaları bu bucaqdandır. Yoxsa ana tərəfindən heç bir qohumluq bağının olmadığı söz mövzusu deyil.]

Qısacası, nesep bağı kişi və qız övladlarda atadan olduğu kimi anadan da keçər. Bu qanunun İslamdakı ən aşkar nəticələrindən ikisi, miras və evlənmə qadağanlarıdır. Bəli. Bu vaxt xüsusi səbəblərə söykən/dözən başqa hökmlər və məsələlər vardır. Oğlanın nesep bağı, aliment və Peyğəmbər yaxınlarının payları kimi. Bu məsələlərin hər biri öz xüsusi səbəbinə bağlıdır.