Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

"Onlar, Allahın ürəklərindəkini bildiyi kəslərdir..." Bu ayə onların bəhanələrinə istiqamətli bir yalanlamadıyar. Uca Allah, burada onların ürəyində olanı və onun xarab bir duyğu olduğunu açıqca ifadə etmədi. Lakin o xarab bir duyğudur. Çünki, "onlardan üz çevir, özlərinə öyüd ver" ifadəsi buna dəlalət edir. Çünki əgər ürəklərindəki duyğular xarab olmasaydı, doğrunu və gerçəyi söyləyərdilər və Peyğəmbərimiz (s. a. a) da doğru danışanlara və haqqı söyləyənlərə üz çevirməklə əmr edilməzdi.

"Onlara özləri haqqında içlərinə işləyəcək təsirli sözlər söylə." Yəni etdikləri pisliklərin şüuruna çatmalarına, davranışlarının münafiqlik olduğunu anlamalarına, əgər vəziyyətləri meydana çıxarsa Allahın qəzəbinə uğrayacaqlarını bilmələrinə dair istədiyin bu gerçəklərin içlərinə işləməsini təmin edəcək, təsirli söz söylə özlərinə.

"Biz hər peyğəmbəri, Allahın icazəs(n)i ilə, özünə itaət edilməsi üçün göndərdik." Bu ayə, yuxarıdan bəri münafiqlər haqqında izah edilən bütün xüsuslara istiqamətli mütləq bir rəddiyədir. Yəni onların tağutların hakimliyinə baş vurmaları, Peyğəmbərdən üz çevirmələri, məqsədlərinin yalnız yaxşılıq və uzlaşdırma olduğu yolundakı andlı bəhanə bəyanları rədd edilir. Bunların hamısı bu və ya bu şəkildə Peyğəmbərə müxalifətdir; istər bu pisliklər arxasına sığındıqları, bir bəhanəyə yoldaşlıq etsin, istər etməsin fərq etməz. Çünki Allah, Peyğəmbərə itaət etməyi qeydsiz şərtsiz fərz etmişdir. O, onu yalnız Allahın icazəs(n)i ilə özünə itaət edilsən deyə göndərdi.

Bu səbəbdən heç kim belə düşünməməlidir: "İtaətin yeganə mərcis(n)i Allahdır. Peyğəmbər isə yaradılmış bir insandır. Ona ancaq fayda əldə etmək üçün itaət edilər. Əgər ona itaət etmədən bu fayda əldə edilə bilirsə, Peyğəmbəri bir tərəfə buraxaraq tək başına o faydanı əldə etmənin qorxusu yoxdur. Əks halda Allaha ortaq qaçmaq və Onunla birlikdə Peyğəmbərinə tapınmaq olar." Necə ki bu gerçək, səhabələrin Rəsulullah (s. a. a) ilə danışdıqları bəzi məsələlərdə də zaman zaman ortaya çıxırdı. Peyğəmbərimiz səhabələrə bir əmr verdiyində içlərindən biri, "Bu iş Allahın əmri ilədirmi, yoxsa onu sən özünmü əmr edirsən?" deyə soruşardı.

Buna görə uca Allah, oxuduğumuz ayədə Peyğəmbərə (s. a. a) itaət zəruriliyinin mütləq bir zərurət olduğunu və əslində Allaha itaət etmək demək olduğunu, çünki ONun icazəs(n)i ilə reallaşdığını bildirir. Bu ayədə ifadə edildiyi kimi, "Kim Rəsula itaət etsə, Allaha itaət etmiş olar." (Nisa, 80)

Uca Allah daha sonra bildirir ki; əgər o adamlar, üz çevirmək surətiylə Rəsula müxalif çıxdıqlarında tövbə edərək Allaha və Peyğəmbərə dönsələr, Allaha and içmələrindən, faydasız və Resululla-hı (s. a. a) məmnun etməyən yersiz bəhanələr irəli sürmələrindən özləri üçün daha xeyirli olardı. Bu bəhanələrin Peyğəmbərimizi məmnun etməmələrinin səbəbi də Allahın işin iç üzünü ona bildirməsidir. İşdə ayədəki "Əgər onlar özlərinə zülmətdiklərində sənə gəlsələr..." ifadəsinin mənas(n)ı budur.