Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

76- İnananlar Allah yolunda döyüşərlər, kafir olanlar isə tağut yolunda döyüşərlər. O halda şeytanın dostları ilə döyüşün. Şübhə yox ki şeytanın qurduğu nizam zəifdir.

ayələrin şərhi

Görüldüyü kimi bu ayələrin daha əvvəlki ayələrə olan mövqes(n)i, məqsədi, qabaqcılla olan mövqes(n)i kimidir. Bu ayələr qrupu möminləri Allah yolunda cihad etməyə təşviq edir, onlara coşğu aşılır və döyüş üçün hazırlanmalarını əmr edir. Bu ayələrin endiyi günlərdə möminlər ağır bir mihnet altında idilər. Bu illər Peyğəmbərimizin (s. a. a) Mədinə dövrünün ikinci dörddəbirini meydana gətirirdi. Ərəblər Allahın nurunu söndürmək və İslamın yüksələn binasını yıxmaq üçün, hər yandan Müsəlmanlara yüklənmişlər idi. Peyğəmbərimiz bir tərəfdən Məkkə müşrikləri və Qureyş tağutları (zorbaları) ilə döyüşür, bir tərəfdən yarımadanın hər yanına dəstələr göndərir və bir tərəfdən də möminlər arasında dinin təməllərini yüksəldir, gücləndirirdi. Kənar yandan Müsəlmanlar arasında münafiqlər vardı. Bunlar olduqca güclü idilər. Uhud Döyüşü əsnasında ədədlərinin Müsəlmanların yarısından çox da az olmadığı ortaya çıxmışdı. [70]

Bu münafiqlər davamlı Peyğəmbərimizin əleyhində işlə/çalışır, dayanmadan ona zərər gəlməsini gözləyir və möminləri vəzifələrindən saxlayırdılar. Çünki möminlərin arasında ürəyi xəstə olan və münafiqlərin sözlərinə uyğun gələn kəslər də ol/tapılırdı. Müsəlmanların ətrafında bir də Yəhudilər vardı. Bunlar Müsəlmanlara əziyyət edir, aralarında fitnə toxumları əkir və onlara hücumlar təşkil edirdilər. Mədinə Ərəbləri köhnə zamanlarından bəri Yəhudilərə hörmət göstərir, onlara əhəmiyyət verirdilər. Bu Yəhudilər, Müsəlmanların arasında yaydıqları şikəst (batil) fikirləri və sapdırıcı sözləri ilə onların iradələrini zəiflədir, əzmlərini qırırdılar. Kənar yandan da müşrikləri Müsəlmanlara qarşı cəsarətləndirib ürəkləndirir, onların qarşısında müqavimət göstərərək kafirliklərini və inkarçılıqlarını davam etdirmələri və içlərində olan möminləri fitnəyə salıb dindən çevirmələri üçün onlara mənəvi verirdilər.

Buna görə daha əvvəl araşdırdığımız ayələr, sanki Yəhudilərin Müsəlmanlara istiqamətli sui-qəsdlərini boşa çıxarmağı və möminlər arasına yaydıqları zərərli təbliğatın təsirlərini aradan qaldırmağı məqsəd qoymuşdur. O ayələrdə iştirak edən münafiqlərlə əlaqədar şərhlər isə, vəziyyətlərinin şüurunda olmaları, bünyələrinə sızan və cəmiyyətlərinə işləyən dağıdıcı xəstəlikdən çəkinmələri və ətraflarını əhatə edən xarici düşmənlərin sui-qəsdlərinin boşa çıxması, çətinliklərinin aradan qaldırılması nəticəs(n)i rahat bir nəfəs almaları üçün və də dinin nurunun darıxılan parlaqlığına qovuşdurulması məqsədiylə, sanki möminləri yaxşıca xəbərdar etmək, mövcud vəziyyəti tam olaraq anlamalarını təmin etmək üçündür. Müşriklər və kafirlər istəyəsələr də Allah nurunu mütləq tamama çatdıracaq.