Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

6- Yeni Miras Qanunları

Yeni miras qanunları aşağıda qısaca izah ediləcəyi üzrə hər nə qədər İslamın miras qanunlarına tərs dirlərsə də ortaya çıxışlarında və yerləşmələrində İslamın miras hüququndan faydalanmışlar. Dünyada qadınların varisliyini qanuniləşdirdiyində İslamın vəziyyəti ilə yeni miras qanunlarının vəziyyəti arasında nə qədər fərq vardır!

İslam elə bir sistem ortaya qoydu ki, nə dünya onu tanıyırdı, nə insanların qulaqları onu eşitmişdi və nə də yeni qurşaqlar onu köhnə qurşaqlardan, əvvəlki atalarından onu xatırlayırdı. Bu yeni qanunlara gəlincə bunlar, İslamın miras sistemi milyonlarla insan arasında yerləşmişkən ortaya atılmış və bəzi millətlər arasında tətbiq olunmağa başlamışdır. Bu tətbiq başladığında İslamın gətirdiyi İslam hüququ on əsri aşan bir zamandan bəri nəsildən nəsilə köçürülürdü. Psixoloji araşdırmalar bunu qətiliklə isbat etmişdir ki, bir şeyin xarici dünyada meydana gəlməsi, sonra yerləşib kökləşməsi, o şeyin bənzərinin meydana gəlməsinə ən yaxşı bir dəstək olar. Hər köhnə ictimai sistem, bir sonrakı bənzər ictimai sistemin fikir vəsaitidir. Hətta o sistem, ikincisinə çevrilən vəsaitdir. Bu səbəbdən heç bir ictimai araşdırmaçı, yeni miras qanunlarının İslamın miras hüququ sahəsindəki təcrübəsindən faydalandığını, İslam miras hüququnun doğru ya da səhv şəkildə bu yeni sistemlərə çevrildiyini inkar edə bilməz.

Zaman zaman belə qəribə bir iddia -Allah ilk cahiliyyə fanatizmini yox etsin- irəli sürülər: "Müasir qanunlar köhnə Roma hüququndan alınmışdır." Halbuki yuxarıda köhnə Romanın miras hüququnun ana nöqtələrini və İslamın bu sahədə insan cəmiyyətinə təqdim etdiyi yenilikləri izah etmişdik. İslamın miras hüququ ortaya çıxışında və tətbiqində köhnə Roma sistemi ilə Qərbin yeni miras qanunlarının ortasında iştirak edər. Bu sistem milyonlarla cəmiyyət tərəfindən bilinən və yüz milyonlarla insanın vicdanında əsrlərdən bəri davamlı şəkildə yer tutmuş bir sistemdir. Buna görə qərbdəki qanun tündçülərin düşüncələrini təsir etməmiş olaraq bir kənarda qalması düşünülə bilməz.

Bundan daha qəribə olanı budur. Bu iddianı irəli sürənlər, İslamın miras hüququnun köhnə Romanın miras hüququndan alınmış olduğunu söyləyirlər!

Qısacası, qərb cəmiyyətlərində tətbiq olunan yeni miras qanunları aralarında bəzi fərqliliklər olsa da hamısı qadınlar ilə kişilərin miras paylarının bərabərliyini əsas al/götürmüşlər. Buna görə oğullar ilə qızların miras payları kimi atalar ilə anaların payları da bərabərdir.

Fransız miras hüququna görə, varis təbəqələr belə sıralanar: 1- Oğullar və qızlar. 2- Atalar, analar, oğlan qardaşlar, bacılar. 3- Babalar və nənələr. 4- Əmilər, bibi/hələlər, dayılar və xalalar. Bu qanunlarda ər-arvad əlaqəsi bu təbəqələr xaricində tutulmuş və könül əlaqəsi və sevgi əsasına söykənilmişdir. Bunun və digər təbəqələrin detallarına toxunmaq bizi maraqlandırmaz. İstəyən o qanunlara müraciət etsin.

Bizi, tətbiq olunmaqda olan bu sistemin nəticələrini irdələmək maraqlandırır. Bu irdələmədə gördüyümüz budur: Dünya malı daha əvvəl sözünü etdiyimiz ümumi baxış lazımınca qadın ilə kişi arasında bərabər olaraq bölüşdürülür. Lakin qərblilər qadını ərinin yoxlamas(n)ı altına qoydular. Qadının özünə miras qalan malları üzərində qənaət haqqı yoxdur. Bunun üçün ərindən icazə al/götürməsi lazımdır. Beləcə dünya malı mülk olaraq kişi ilə qadın arasında bərabər şəkildə bölüşdürüldü, amma tənzimləmə və iradə baxımından bütünü ilə kişinin yoxlamasına verildi! Qərb cəmiyyətlərində fəaliyyət göstərən bəzi inqilabçı dərnəklər qadınlara maliyyə müstəqillik təmin edərək onları bu mövzuda kişilərin yoxlamasından qurtarmaq üçün işlə/çalışırlar. Əgər istəklərində müvəffəqiyyətli olsalar, qadınlar ilə kişilər həm mülkiyyət həm də tənzimləmə və qənaət səlahiyyəti baxımından bərabər vəziyyətə gəlirlər.