Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

8- Vəsiyyət

Daha əvvəl söylədiyimiz kimi İslam vəsiyyəti miras əhatəs(n)i xaricinə çıxararaq onu müstəqil bir hökm olaraq ələ almışdır. Çünki onun müstəqil bir dayağı vardır. Bu dayaq, mal sahibi həyatdaykən onun malı üzərindəki iradəsini tanımaqdır. Vəsiyyət inkişaf etmiş millətlərdə bir hiylə yolu idi. Ata kimi, ailə rəisi kimi vəsiyyət edən kimsənin malını və ya malının bir hissəsini qüvvədəki miras qanununun verməyi uyğun hesab etdikləri xaricindəki kəslərə vermək üçün müraciət etdiyi bir düstur olaraq istifadə edilərdi. Buna görə söz mövzusu cəmiyyətlər vəsiyyətin əhatəsini daraltmaq və miras hökmlərini etibarsız etməyə gətirib çıxaran bu yolu bu ya da bu şəkildə kəsmək məqsədi daşıyan qanunlar çıxarırdılar. Bu sahədəki məhdudlaşdırma cəhdləri günümüzə qədər hamı/həmişə davam etmişdir.

İslam, vəsiyyətin əhatəsini malın üçdə biri ilə məhdudlaşdırmışdır. Buna görə vəsiyyət malın üçdə birindən çoxu üçün etibarlı deyil. Bəzi yeni qanunlar bu mövzuda İslamın üsulunu izləmişlər. Fransız qanunu kimi. Lakin iki qanun arasında dünyagörüşü fərqliliyi vardır. Necə ki İslam vəsiyyəti təşviq edərkən söz mövzusu qanunlar ya onu maneə törədir və ya səssizcə ötürür.

Vəsiyyət, sədəqələr, zəkat, humus və mütləq infak haqqındakı ayələrin araşdırması bunu ortaya qoyur: Bu tənzimləmələr, təxminən olaraq malların yarısının və bu malların gəlirinin üçdə ikisinin yaxşılıqlar və yoxsul seqmentin ehtiyacları üçün istifadə edilməsinin yolunu asanlaşdırır. Beləcə cəmiyyətin dəyişik seqmentləri bir-birinə yaxınlaşdırılır, aralarındakı böyük fərqlər qaldırılır və kasıb seqmentin ayaqları üzərində dayana bilməsi təmin edilir. Bu qanunların bir məqsədi də zənginlərin xərcləmə formalarını təşkil edərək kasıb seqment ilə aralayarının açılmasını dayandırmaqdır. Bu mövzu inşallah irəlidə ayrıca ələ alınıb araşdırılacaq.

15- Qadınlarınızdan fahişəlik edənlərə qarşı aranızdan dörd kişi şahid istəyin; əgər şahidlik etsələr, o qadınları ölüm al/götürüb aparana yaxud Allah onlara bir gətirib çıxarana qədər evlərdə yapış (hapsedin).



16- İçinizdən fahişəlik edən iki tərəfə (kişi və qadına) əziyyət edin/əldə et; əgər tövbə edib özlərini düzəltsələr, artıq onlardan imtina edin (əziyyət etməyin). Çünki Allah, tövbələri çox qəbul edən və rəhmdir.

ayələrin Şərhi

"Qadınlarınızdan fahişəlik edənlərə qarşı aranızdan dörd kişi şahid istəyin." Birinin bir işi etdiyi izah edilmək istənincə, Ərəbcədə həm "etahu" həm də "edə bihi" deyilər. [Ayədə keçən "ye idinə" birinci növdəndir.] Ayədə keçən "fahişə" sözü, pis və çirkin yol mənasında olan "fahş" kökündən törəmişdir. Bu söz geniş şəkildə zina mənasında istifadə edilər. Aşağıdakı ayədə livata və ya livata və lezbiyenlik mənasında istifadə edilmişdir. "Lutu da peyğəmbər olaraq göndərdik. Hanı o qövmünə belə dedi: Sizlər indiyə qədər heç kimin işləmədiyi iyrənc bir hərəkəti edirsiniz." (Ənkəbut, 28)

Ayənin zahirindən aydın olduğu qədəriylə burada bu sözdən zina nəzərdə tutulmuşdur. Təfsirçilərin əksəriyyəti bu fikirdədir. Rəvayətə görə, Peyğəmbərimiz qırmanc vurma cəzasını nəzərdə tutan ayə endiyində; "Zina edən qadınlara uca Allahın göstərdiyi yol, qırmanc vurma cəzasıdır." buyurmuşdur. Bunun belə olduğunu göstərən bir başqa dəlil, ayənin zahirinin bu hökmün neshedileceğini göstərməsidir. Çünki uca Allah, "yaxud Allah onlara bir gətirib çıxarana qədər" buyurur. Lezbi-yenliğin cəzasının başqa bir hökmlə neshedildiği nəql edilmədiyi kimi lezbiyenlik edən bir qadına ayədəki cəzanın tətbiq olunduğu da eşidilməmişdir. "erbeaten minkum=dört şahid" ifadəsindən ədədləri ifadə edilən şahidlərin kişi olması lazım olduğu aydın olur. ["Erbeaten" sözü kişidə, "erbean" isə, qadında istifadə edilər.]