Elektrotehnika va elektronika

O‘lchash usuli esa
- bu fizik eksperimentning aniq ma’lum struktura yordamida, o‘lchash vositalari 
yordamida va eksperiment o‘tkazishning aniq yo‘li, algoritmi yordamida bajarilishi, amalga oshirilishi 
usulidir. 
O‘lchash odatda o‘lchashdan ko‘zlangan maqsadni (izlanayotgan kattalikni) aniqlashdan boshlanadi, 
keyin esa shu kattalikning xarakterini tahlil qilish asosida bevosita o‘lchash ob’ekti (o‘lchanadigan kattalik) 
aniqlanadi. O‘lchash jaraeni yordamida esa shu o‘lchash ob’ekti to‘g‘risida informatsiya hosil qilinadi va 
nihoyat ba’zi matematik qayta ishlash yo‘li bilan o‘lchash maqsadi haqida yoki izlanayotgan kattalik haqida 
informatsiya (o‘lchash natijasi) olinadi. Elektr energiysini hisobga olish asboblarining tasnifi quyidagi 
rasmda tasvirlangan(5.1- rasm). Ular induktsionli, elektronli va mikroprptsessorli turlariga bo’linadi[16].
5.1- rasm. Elektr energiysini hisobga olish asboblarining tasnifi.
O‘lchash natijasi
- o‘lchanayotgan kattalikning son qiymatini o‘lchash birligiga ko‘paytmasi 
tariqasida ifodalanadi. 
O‘lchanadigan kattalikning o‘lchash jarayonida o‘zgarish xarakteriga ko‘ra 
statik 
va 
dinamik 
o‘lchashlarga ajratiladi. 
Statik o‘lchash 
deganda qiymati o‘lchash jarayoni mobaynida o‘zgarmaydigan 
kattalikni o‘lchash tushuniladi. Bundan tashqari, davriy o‘zgaruvchan kattaliklarning turg‘un rejimidagi 
o‘lchashlar ham kiradi. Masalan, o‘zgaruvchan kattalikning amplituda, effektiv va boshqa qiymatlarini 
turg‘un rejimida o‘lchash. 

---

71 
Dinamik o‘lchashlarga 
qiymatlari o‘lchash jarayonida o‘zgarib turadigan kattaliklarni o‘lchashlar 
kiradi. Dinamik o‘lchashga vaqt bo‘yicha o‘zgaradigan kattalikning oniy qiymatini o‘lchash misol bo‘la 
oladi[16]. 
5.2. O‘lchash asboblarining klassifikatsiyasi. 
Quyidagi jadvalda hozirda ishlatilib kelinayotgan va chiqarilayotgan o‘lchash asboblarining guruhlari 
keltirilgan. Odatda, o‘lchash asboblarining nomida ushbu guruh va modifikatsiya tartib raqamlari berilgan 
bo‘ladi(5.1-jadval): 
5.1-jadval.