Elektrotehnika va elektronika

i
q1
 < i
q2
 < i
q3
toklari va ularga tegishli 
E
1
 < E
2
 < E
3
EYuK lariga binoan 
burchak tavsiflari ko‘rsatilgan.
Bu tavsiflarning
θ 
= 0 
÷
90
0
gacha bo‘lagi ularning turg‘un,
θ
= 90 
÷
180
0
gacha bo‘lagi esa ularning noturg‘un qismi deyiladi. Tavsifning turg‘un qismida 
motorning yuklamasi ko‘payishi bilan 
θ
burchagining qiymati ortib boradi.
Bunda motorning aylantiruvchi momenti ham, yangi qarshilik momentiga tenglashtirgunga qadar 
o‘z-o‘zidan ortib boradi.
Qarshilik momenti aylantiruvchi momentning maksimal qiymatidan bir oz ortishi bilan 
θ
 
<
90
0
bo‘lib, sinxron motorning aylantiruvchi momenti kamayib boradi va momentlar muvozanati tiklana olmay 
motor o‘z-o‘zidan to‘xtab qoladi.

---

163 
Sinxron motor yuklamasining tasodifan keskin o‘zgarishini hisobga olib, 
θ
burchakning nominal 
qiymatini 
25
÷
30
o
ga teng qilib olinadi. Demak, sinxron motorning o‘ta yuklanish qobiliyati 
M
max
/M
n
=2
÷
2,5
bo‘ladi. 
U
 
va 
f = const
bo‘lsa, motordagi magnit oqimning umumiy qiymati ham o‘zgarmas bo‘ladi.
Demak, rotor qo‘zg‘atish chulg‘amidagi tok ko‘paytirilsa, stator chulg‘amidagi tokning 
magnitlaniruvchi qismi kamayadi.
Shunga binoan, qo‘zg‘atuvchi tok qiymatini ko‘paytirish bilan elektr tarmog‘idan statorga beriluvchi 
tokning reaktiv qismini nolga tenglash mumkin. Bunda