-
Əlillərin hüquqları haqqında Konvensiyanın 24-cü maddəsinin 2-ci bəndində göstərilmişdir ki Əlillər öz yaşayış yerlərində digərləri ilə bərabər səviyyədə inklüziv, keyfiyyətli və pulsuz ibtidai və orta təhsil almaq imkanlarına malik olmaları, fərdi tələbatı nəzərə alan vasitələrlə təchiz olunmaları, əlillər, təhsil sistemində effektiv tədrisi yüngülləşdirmək üçün tələb olunan yardımı almaları, biliklərin mənimsənilməsinə tam şərait yaratmaq məqsədilə biliklərin və sosial inkişafın mənimsənilməsinə maksimum kömək edən şəraitdə səmərəli tədbirlər görülməsini təmin ilə əlaqədar tədbirlər həyata keçirilsin.
Əlilliyi olan şəxslərlə bağlı keçirilən dövlət siyasətinin əsas məqsədi həmin insanların bərabə rhüquqlu üzvləri kimi dolğun həyat şəraitinə malik olmalarının , cəmiyyətdə fəal mövqe tutmalarının təmin edilməsidir.
Hazırda ölkədə əlilliyi olan 57 mindən çox uşaq var. Onlardan 1105-i xüsusi təhsil məktəblərində, 2664-ü xüsusi internat məktəblərində təhsil alır (onlardan 1353 nəfəri müəssisədə gecələyir), 7750-si evdə təhsilə, 268-i isə inklüziv təhsilə cəlb edilib
Qanunvericilikdə sağlamlıq imknaları məhdud şəxslərin təhsili ilə bağlı olaraq xüsusi profilli məktəblərin təsis olunması ilə tənzimlənmişdir.
“Əlillərin hüquqları haqqında “ Konvensiyanı ratifikasiya etməklə dövlətin öhdəlikləri sırasına əlilliyi olan uşaqların ümumi təyinatlı təhsil müəssisələrinə cəlb edilməsi daxil edilmişdir.
Azərbaycan Respublikasında dövlət uşaq müəssisələrindən uşaqların ailələrə verilməsi (De-institusionalizasiya) və alternativ qayğı (2006-2015-ci illər)Dövlət Proqramı nda əlilliyi olan uşaqlar üçün internat tipli təlimtərbiyə müəssisələrinin bir hissəsinin reabilitasiya mərkəzlərinə çevrilməsi ilə bağlı, Ailələrə verilmiş əlilliyi olan uşaqların təhsilə cəlb olunması, onların səhiyyə və reabilitasiya xidmətləri ilə təmin edilməsi ilə bağlı müddəalar öz əksini tapmışdır.
İnkluziv təhsilin əhəmiyyəti sadəcə cəmiyyətə inteqrasiya baxımından deyil, eləcə də həmin uşaqların sağlamlıqlarında mühüm inkişaf müşahidə edilməklə bağlı olaraq müəyyən edilir.
Hal hazırda müsbət haldır ki, əlilliyi olan şəxslər sadəcə orta məktəb və ya peşə məktəblərədə təhsillə kifayətlənməyərək ali təhsil almaq hüquqlarından da istifadə edirlər. Misal olaraq Bakı dövlət universitetində bu cür tələblərin mövcud olmasını müşahidə etmək olur. Lakin bu tipli hallar çox nadir hallarda rast gəlinməsi , və heç bütün universitetlərdə əlilliyi olan şəxslər üçün şəraitin olmaması əlilliyi olan şəxslərin ali təhsil almağa cəhd etməməsinə şərait yaradır.
.
|
Belə ki, hal hazırda ölkə daxilində bir sıra xüsusi profilli məktəbəqədər, internat evləri, məktəblər fəaliyyət göstərir hansı ki, həmin uşaqların təhsilini biavasitə həmin məktəblər .vasitəsilə təmin olunur. Lakin müşahidə olunmuşdur ki, həmin tədris müəssisələrində təhsilin keyfiyyəti olduqca aşağıdır. Əlilliyi olan uşaqların cəmiyyətə inteqrasiyası prosesi sürətləndirilməlidir. Əldə edilmiş məlumatlrdan müəyyən etmək olar ki, əlilliyi olan uşaqların çoxu sosial reyestrlərdə qeydiyyatda deyil. Qeydiyyatda olanlar isə dövlət müəssisələrinə məhkum edilir , yaxud məktəblərə getmirlər. Bununla bağlı sadəcə dövlət müəssisələrin deyil, valideynlərin də rolu böyükdür. Uşaqların təhsilə cəlb edilməsi ilə bağll valideynlərin etinasızlıqlarının aradan qaldırlması məqəsdilə həmin uşaqların məcburi surətdə qedyiyyata alınması prosesi surətləndirilməli, lazım olduqda onların evdə təhsili ilə təmin olunmaları
Təhsilə cəlb edilmək əlilliyi olan şəxslər üçün əsas mühüm amillərdən biridir. Lakin bir sıra təhsil pillələrində diqqətsizlik və etinasızlıq müşahidə edilir. O cümlədən məktəbəqədər əlilliyi olan uşaqların təlim tərbiyəsi prosesində etinasızlıq daha qabarıq şəkildə əks olunmuşdur. Onların inkluziv təhsilə cəlb edilməsi prorsesində heç bir dəyişiklik müşahidə olunmur. Lakin müsbət haldır ki, hal hazırda 298 nəfər uşaq inkluviz təhsilə cəlb edilib.
Lakin Hal hazırda inkluziv təhsillə bağlı bir sıra işlər görülməyə başlasa da , həmin işlər məktəbəqədər təhsilə aid deyil. Eləcə də şəhər və regional ərazilərdə mövcud bağçalara əlilliyi olan uşaqların cəlb edilməsi ilə bağlı bir sıra problemlər yaranmaqdadır. Belə ki bir sıra təhsil müəssisələri həmin əlilliyi olan uşaqların tərbiyəsi ilə məşğul olmaqdan imtina edirlər . Bu tipli imtina halları onunla izah oluna bilər ki, bir tərəfədn bağça müdiriyyəti həmin uşaqların təlimtərbiyəsi ilə məşğul olması ilə bağlı müəllimlər və dayələrin olmamasını ,digər tərəfədn sağlam uşaqların valideynləri tərəfindən narazılıqlar yarandığını əsas gətirir.
|
Tövsiyə edirik ki,
1.Məktəbəqədər uşaqların ümumi təyinatlı təlim tərbiyə müəssisələrində təhsil almasına şərait yaradılması məqsədilə məktəbəqədər, xüsusi məktəbəqədər, məktəb və xüsusi internat evlərinin müəllimləri müəllimlər üçün ixtisasartırma kursları təşkil edilsin. Həmin kurslarda əlilliyi olan uşaqların təlim tərbiyəsi ilə məşğul olmaqla bağlı metod və pedaqoqika mənimsənilsin. Həmin bağçalara əlilliyi olan uşaqların cəlb edilməsi prosesləri həyata keçirilsin.
2.İnkluziv təhsilə cəlb etmə ilə bağlı olan dövlət proqramı təsdiq edilsin və uşaqların ümumi təyinatlı təhsil müəssisələrində təhsil almağa cəlb edilməsi sürətləndirilsin.
3. İnkluziv təhsil proqramı ilə əlaqədar olaraq ümumi təyinatlı təhsil müəssisələrinin ( məktəbəqədər, məktəblər, kolleclər, peşə məktəbləri, universitetlər) şəraiti əlilliyi olan şəxslər üçün uyğunlaşdırılsın. Müəyyən olunan lazımi təhsil vəsaitləri ilə pulsuz olaraq təmin olunsun.
|
