Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 7 mart 2005-ci il tarixli qərarına əsasən əlilliyi olan şəxslərin yalnız dövlət tibb müəssisələrində pulsuz müalicə olunmaq hüquqları vardır. Uşaq hüquqları haqında qaunun35 ci maddəsinə əsasən əlil, əqli və ya fiziki çatışmazlıqları olan uşaqların növbədənkənar , pulsuz və ya güzəştlə tibbi., defektoloji və psixoloji yardım almaq hüquqları mövcuddur.
Qeyd etmək lazımdır ki, əlilliyi olan şəxslərin mütəmadi olaraq tibb müəssisələrində müalicə olunmaq ehtiyacları qanunvericilik tərəfindən tənzimlənərək onların pulsuz müalicə almaq hüquqları tanınmışdır. Lakin bu hüquqları sadəcə dövlət tibb müəssisələrinə şamil edilməklə məhdudlaşdırıldığını düşünürük. Sırf müalicə və ya əməliyyata ehtiyacı olan əlilliyi olan şəxslər hal hazırda respublika daxilində mövcud olan özəl klinikalar tərəfindən dəvət olunan xarici peşəkar həkimlərin müalicəsi və əməliyyatı xidmətindən yaralana bilmirlər.
Müsbət haldır ki, . Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində olan, 14 regionu üzrə fəaliyyət göstərən bərpa-müalicə müəssisələrində 9 minə yaxın əlil bərpa-müalicə xidməti ilə təmin olunur. Bu istiqamətdə aparılan işlər əlillərin reabilitasiyasında önəmli rol oynayır. Cari ilin 6 ayında əlillər arasında tam reabilitasiya göstəricisi 3300 nəfərə yaxın olub. Yeni yaradılan reabilitasiya mərkəzlərinə baxmayaraq hələ də ölkə daxilində mövcud olan reabilitasiya mərkəzlərinin sayı məhdud olaraq qalır. Eləcə də bəzi uzun müddətdir ki, fəaliyyət göstərən reabilitasiya mərkəzlərində şərait əlilliyi olan şəxsləri tam təmin etmir.
1.Qanunvericilikdə pulsuz muayinə, müalicə və əməliyyatlar ölkə ərazisi daxilində mövcud olan bütün xəstəxanalara şamil edilsin. Özəl klinikalar tərəfindən verilən müalicələr və əməliyyatların dövlət büdcəsindən ayırmalar hesabına keçirilsin.
2. Reabilitasiya mərkəzlərinə müraciətlərin edilməsi prosesi sadələşdirilsin.
3. Əvvəlki illərdə yaradılmış reabilitasiya mərkəzlərində şəraitlər yaxşılaşdırılsın. Ölkə daxilində mövcud reabilitasiya mərkəzlərinin sayı artırılsın.
Mövcud vəziyyət
Analiz
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2005-ci il 7 mart tarixli 38№-li qərarı ilə təsdiq olunmuş siyahıya əsasən 20 Yanvar əlillərinin,milli münaqişə zəminində əlil olanların, əlil uşaqların və digər kateqoriyadan olan I və II qrup əlillərin, \Çernobıl AES-də qəza nəticəsində köçürülmə günü ana bətnində olan uşaqlar da daxil edilməklə, uzaqlaşdırma və köçürülmə zonalarından köçürülmüşuşaqların və ya 18 yaşınadək yeniyetmələrin,habelə 1986-cı il aprel in 26-dan sonra doğulmuş və Çernobıl AES-də qəzanın nəticələrinin ləğv edilməsinin iştirakçısı olmuş. Yaxud Çernobıl qəzası nəticəsində zərər çəkmiş və birbaşa radioaktiv şüalanmaya məruz qalmaq ehtimalı olmuş valideynlərin birində olmuş uşaqların, qaçqın və məcburi köçkün (ölkə daxilində köşürülmüş şəxs)statusu almış müvəqqəti yaşayış yerində və xəstəxanalarda qocaların, uşaqların, əlillərin, aztəminatlı və ailə başçısını itirmiş şəxslərin,HİV/AİDS-lə xəstələnmiş vətəndaşların, orqan və (və ya)toxumalarının götürülməsi zamanı əməliyyatla bağlı donorların dərman pereparatları ilə təmin olunurlar.
Dərman vəsaitləri ilə təmin olunma həkimlər tərəfindən verilən formalı respetlər əsasında ölkə daxilində fəaliyyət göstərən 24 aptek tərəfindən əldə olunması ilə həayata keçirilir.
Müəyyən edilmişdir ki, siyahıda təsdiq olunan pulsuz dərman vəsaitlərinin sayı yetəri qədər deyil. Eləcə də, həmin vəsaitlər qərarda qeyd edilmiş imtiyazlı qruplara daxil edilən əlilliyi olan şəxslərin müxtəlif növ xəstəliklərinə müvafiq olaraq ehtiyacı olduqları dərman vəsaitlərinin əksəriyyəti həmin siyahıda qeyd edilməmişdir.
Hal hazırda ölkədə həkimlər tərəfindən pulsuz dərman vəsaitlərin əldə etmək üçün formalı reseptlərin verilməməsi problemi mövcuddur və bununla bağlı heç bir tədbirlər müvafiq orqanlar tərəfindən görülməməsi müşahidə edilir. Çox saylı əlilliyi olan şəxslər tərəfindən edilən şikayətlər cavabsız olaraq qalır.
