Elmи мяъмуяси
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Aziz
- Mərdud
- РЕЗЮМЕ
- SUMMARY
- Küçüklükte öğrenilenler taş üzerine nakış/kazı, büyüklükte öğrenilenler ise su üzerine yazı
- Dünyada sanki bir gurbetçi veya bir yolcu gibi ol
- İki nimet vardır ki, insanların çoğu bu nimetleri değerlendirmekte aldanmıştır: Sıhhat ve boş vakit
- Gençlik bir tür deliliktir …”
- Kaza ve hükmüme inanan, Kitâbın (Kur’an’ın) hüküm ve tavsiyelerine boyun eğen, verdiğim
- Kıyamet günü arşın gölgesi altında gölgelenecek yedi mutlu insan grubu arasında iman ve ibadetle serpilip büyüyen gençler bulunur …”
- Genç birinin yaptığı ibadetin, ileri yaşlardaki bir kimsenin yaptığı ibadete olan üstünlüğü, peygamberlerin, diğer insanlara olan üstünlüğü gibidir
- BİBLİYOGRAFYA Aclûnî
- Hâkim en-Nisâbûrî
- Tirmizî
|
B. Qisimləri Xüsusilə üsul kitablarının qələmə alındığı əsrlərdə ahad xəbər anlayışında vacib saya biləcəyimiz bir dəyişiklik olmuş və bu termin, ancaq bir nəfərin bir nəfərdən rəvayət etdiyi xəbərlər haqqında deyil, iki nəfərin iki nəfərdən, üç nəfərin hətta üçün üzərində olan adamların üç və ya daha artiq ravilərərdən rəvayət etdikləri xəbərlər haqqında istəfadə edilmişdir. Lakin burada bir şərt qoşulmuşıdur: sayıları üçün üzərində olan ravilərin, hər təbəqədə mütəvatirin şərti olan insan topluluğundan daha az olması lazımdır. Bəzi təbəqələrdə az olmasa belə, digər bəzi təbəqələrdə mütəvatirin şərti olan insan topluluğuna çatmaması səbəbı ilə xəbər yenə ahad xəbərlərdən sayılmaqdadır. Üsul kitablarında da bu şərtə riayət edilmiş, xəbərlər onları rəvayət edənlərin sayısına görə əvvəlcə iki qismə bölünmüş, bir qisminə mütəvatir, digər qisminə də ahad deyilmişdir. Daha sonra isə ahad xəbərlər ravilərin sayısına, zənn ifadə edib etməməsinə, məqbul və mərdud oluşuna görə bir neçə qismə ayrılmışdır. Bu xəbər ravilərin sayısı baxımından
mütəvatirin şərti olan topluluğun sayısından az olan ravilərin rəvayət
11 əl-Bağdadi, əl-Kifayə, s. 32. 12 əl-Qəzzali, Əbu Hamid Hüccətulislam Muhəmməd b. Muhəmməd, əl-Mustasfa, t. y, Daru'l-fikr, I, s. 145.
Hədis elmində “Ahad” hədis anlayışı 55
etdikləri xəbərlərdir. İlk zamanlarda iki və ya üç təriqi olub, sonradan məşhurlaşan xəbərlərə də məşhur deyilməkdədir. Ancaq fiqh alimləri, hicri ilk əsrdə bir təriqdən gəldiyi halda sonrakı əsrlərdə məşhur olan rəvayətlərə
etdiyi xəbər olub, buna “fərd-i nisbi” də deyilməkdə, hədisi Hz. Peyğəmbərdən rəvayət edən səhabənin və ya səhabədən rəvayət edən tabiinin tək qalması da “fərd-i mutlaq” təbiriylə ifadə edilməkdədir. 13
qruplandırılmışdır. 1. Məqbul - ədalət və zabt sahibi ravilərin başından sonuna qədər muttasıl (qopuqsuz) sənədlə rəvayət etdikləri, illətli (qüsurlu) və şaz olmayan xəbərlərdir. Bu növdən olan rəvayətlər “sahih li zatihi, sahih li ğayrihi, hasən li zatihi, hasən li ğayrihi” qisimlərinə ayrılır. 14
2. Mərdud - məqbul hədisin şərtlərini daşımayan 15 və ya sübutunun tam olduğuna dair bir dəlil olmayan xəbərlərdir. 16
3. Məşkuk - sübutu mövzusunda dəlillər arasında bir seçim edilə bilinməyən rəvayətlərdir. 17
vəziyyətinə görə mürsəl, munqatı', mu'dal, muallaq, müdəlləs, muharrəf, musahhaf, şaz, muztarib, maklub, mudrəc, mualləl, münkər və mətruk qisimlərinə ayrılır. C. Məqbulluğu Hədisçilər etibarlı və adil (ədalətli) bir ravinin rəvayət etdiyi ahad xəbəri qəbul etməklə bərabər, bu xəbərin Qur'anın möhkəm nassına, mütəvatir
13 Koçyiğit, Talat, Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara t. y., Rehber Yayıncılık, s. 31, 32; əl-Əsqalani, Əhməd ibn Əli İbn Həcər (v. h. 883), Şərhu Nuhbəti'l-Fikər, (nşr: Nurəddin Itr), Beyrut 1993, s. 34-37. 14 əl-Cəzairi, Tahir, Təvcihu'n-Nazar, Beyrut trs, Daru'l-Ma'rıfə, s. 212. 15 əl-Əsqalani, a. k. ə., s. 37, 38. 16 əl-Cəzairi, a. k. ə., s. 212. 17 a. k. ə., s. 212. Dr. Qoşqar SƏLİMLİ 56
sünnətə, icmaya, ağıla, tarixən sabit olmuş hadisələrə, təcrübə və müşahidəyə zidd olmaması gərəkliliyini bildirməkdədirlər. 18
Peyğəmbərə aid olmadığını söyləməkdə, buna səbəb olaraq da onların əməlinin min nəfərin min nəfərdən etdikləri rəvayət sayıldığını iddia etməkdədir. Ona görə Mədinəlilərin əməlinə uyğun olmayan ahad xəbərə məşhur olan rəvayətə zidd olduğu səbəbi ilə etibar edilməz. 19
yaqin (qəti, doğru xəbər) ifadə etdiyi, buna görə də dində dəlil olduğu və onunla əməl edilməsi gərəkliliyi mövzusunda İslam alimlərinin əksəriyyəti, xüsusi ilə də hədisçilər ittifaq etmişdirlər. Hədis küliyyatının demək olar ki, hamısını təşkil edən xəbər-i vahidlərin dini mövzularda, etiqadi məsələlərdə dəlil olmayacağını söyləmək tarixi həqiqətlərə ziddir. Çünki Hz.Pey- ğəmbərin sünnəti İslam ümməti tərəfindən dinin ikinci qaynağı kimi qəbul edildiyindən ona aid hər söz və davranış dəqiq olaraq qeydə alınmışdır. İslam alimləri və xüsusi ilə də mühəddislər, Rəsulullah (s.ə.s.) haqqında olan ən kiçik təfərrüatları belə mühafizə etməyə çalışmışdırlar. Buna görə Hz. Peyğəmbər zamanında qismən başlayan hədisi əzbərləmə və yazma səfhələrindən sonra, tədvin və təsnif dövrlərində böyük bir hədis mirası meydana gətirilmiş, bu toplama və təsnif müddətində hədislərin sənəd mətinləri bütün incəliklərinə qədər tədqiq edilərək səhih və zəif hədisləri bir- birlərindən ayırmaq üçün böyük işlər görülmüşdür. Bununla bərabər qələmə alınan əsərlərdəki hədislərin hamısının səhih və məqbul olduğunu söyləmək mümükün deyildir. Necə ki, bəzi müəlliflər zəif olaraq qəbul etdikləri hədis- ləri də əsərlərinə almış və bunlardakı zəifliyin səbəbini qeyd etmişdirlər. Hədis alimləri səhih hədisi zəifindən ayırarkən sadəcə ahad xəbərlərlə bunların ravilərini araşdırmış, “səhih hədis” sözüylə də ahad hədislərin səhihlərini nəzərdə tutmuşdurlar. Etibarlı rəvayətləri bir yerə toplama səyinin nəticəsi olan Kutubu Sittə ilə İmam Malikin əl-Muvattası, Əhməd b. Hənbəlin əl-Müsnədi və Dariminin əs-Sünəni kimi əsərlərdəki rəvayətlər
18 əl-Bağdadi, əl-Kifayə fi 'İlmi'r-Rivayə, s. 432; el-Cevziyyə, İbn Qayyim, əl- Mənaru!l-Munif, (nşr: Abdulfəttah Əbu Quddə), Hələb 1983, s. 67-76; İbnu'l- Cevzi, Əbu'l-Fərəc Cəmaluddin Abdurrahman b. Əli, Kitabu'l-Mevzuat, (nşr: Abdurrahman M. Osman), nəşr yeri yoxdur, 1983, Daru”l-Fikr, I-II, I, s. 106. 19 əl-Bəhnəsavi, Salim Əli, əs-Sunnətu'l-Muftəra 'aleyhə, Qahirə 1989, s. 152. Hədis elmində “Ahad” hədis anlayışı 57
ahad hədislərdən ibarət olub bunların hamısı üçün səhih demək mümkün deyildir. Hədis kitablarında mövcud olan rəvayətlər ələ alınarkən, onların hamısına ümumi qiymət verilmə yerinə araşdırma nəticəsində hər bir rəvayət haqqında ayrı ayrılıqda hökm vermək daha məqsədə uyğundur. Ahad xəbər mövzusunda geniş bir ədəbiyyat vardır. Ahad xəbər və onunla əlaqəli məsələlərin müstəqil başlıqlar altında geniş bir şəkildə yer aldığı klassik dönəmə aid kitablar arasında Şafiinin əl-Umm adlı əsəriylə ər-
Hüseyin əl-Basrinin əl-Mu'təməd və Xətib əl-Bağdadinin əl-Kifayə adlı əsərlərini qeyd etmək vacibdir.
Dr. Qoşqar SƏLİMLİ 58
ƏDƏBİYYAT Ayid, Əhməd və elmi heyət, əl-Mu'cəmul-'Arabi əl-Əsəsi, Alecso, Larus Nəşriyyatı, 1989 əl-Bağdadi, əl-Xətib, əl-Kifayə fi 'İlmi'r-Rivayə, (nşr: Əhməd Ömər Haşim), Beyrut 1986 əl-Bəhnəsavi, Salim Əli, əs-Sunnətu'l-Muftəra 'aleyhə, Qahirə 1989 əl-Cəzairi, Tahir, Təvcihu'n-Nazar, Beyrut t. y., Daru'l-Ma'rifə. el-Cevziyyə, İbn Qayyim, əl-Mənaru'l-Munif, (nşr: Abdulfəttah Əbu Quddə), Hələb 1983 Ertürk, Mustafa, “Haber-i Vahid”, DİA, İstanbul 1996, XIV əl-Əskəri, Əbu Hilal, əl-Əvail, Beyrut 1987. əl-Əsqalani, Əhməd ibn Əli İbn Həcər, Şərhu Nuhbəti'l-Fikər, (nşr: Nurəddin Itr), Beyrut 1993 Goldziher, İ., “Ahad”, MEB İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1993, I İbnu'l-Cevzi, Əbu'l-Fərəc Cəmaluddin Abdurrahman b. Ali, Kitabu'l-
Koçyiğit, Talat, Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara t. y., Rehber Yayıncılık Malik b. Ənəs, əl-Muvatta', “İsti'zan”, 3 əl-Qəzzali, Əbu Hamid Hüccətulislam Muhəmməd b. Muhəmməd, əl-
əş-Şeybani, Əbu Abdullah Muhəmməd b. Hasan b. Fərkad əl-Hənəfi, Kitabu'l-Məbsut, Beyrut 1990, I. Uğur, Mücteba, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara 1992 Баранов Х. К., Большой Арабско-Русский Словарь, Москва 2002, I-II
Hədis elmində “Ahad” hədis anlayışı 59
РЕЗЮМЕ Наука методологии хадиса отличается своим многообразием и широким радиусом взаимосвязи с другими Исламскими науками. Именно эта черта всегда держала её в центре внимания не только Исламских ученых, но и востоковедов. Один из основных разделов этой науки это – понятие «хабери ахад». Поэтому, оно составляло содержание многим книгам и научным исследованиям. В статье имеет место информация о различных значениях «хабери ахада», дается мнение некоторых ученых и мазхабов, а также о разделах этого термина.
Science of methodology of Hadith distinguishes for its variation and wide range among the other İslamic sciences. This feature has always drawn the attention of both İslam scientists and orientalists. One of the basic sections of this science is a notion of the term “ahad”. Therefore is has been the subjekt of many books, sciebtific researches and studies. Different meanings of “khabari – ahad”, and types of this term, as well as thonghts of some scientists and believers have been given in the article.
Hz. Peygamber ve gençlik 61
Hz. PEYGAMBER ve GENÇLİK
M.Ü. İlâhiyat Fakültesi-İstanbul/Türkiye Hadis Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
İnsanoğlu bir yolcudur. Bu yolculuk, anne rahmine düşmekle başlar; çeşitli duraklarda konaklamakla devam eder ve insanın ebedî hayattaki nihâî yurduna yerleşmesiyle sona erer. Doğumla başlayan dünya hayatı, çocukluk, gençlik, olgunluk ve ihtiyarlık gibi belli başlı safhalardan oluşur. Hayatın baharı kabul edilen ve kişinin biyolojik, fizyolojik ve psikolojik bakımdan yoğun değişiklikler yaşadığı ergenlik ve gençlik dönemi, insan ömründe çok önemli bir yere sahiptir. Zira dünya hayatının en önemli ve en etkili dönemi gençlik yıllarıdır. Gençlik, insan vücudunun en enerjik, en aktif, en saf duygularla yüklü, en idealist ve dolayısıyla en verimli yıllarıdır. İleriki yıllarda yaşamını kolaylaştıracak, kendisine ve ailesine olduğu kadar çevresine, milletine, devletine ve tüm insanlığa faydalı olabilecek ahlâkî değerlerin kazanılıp günün şartlarına göre gerekli bilgi, beceri, sanat ve mesleğin elde edilmesi, gençlik dönemini en iyi şekilde değerlendirmeye, kısaca, ömrü zayi etmemeye bağlıdır. Çünkü “Küçüklükte öğrenilenler taş
1 gibidir. Bu bağlamda, her konuda bizlere en güzel örnek ve hidayet rehberi olan sevgili Peygamberimiz’in, söz ve davranışlarında gençliğe ve gençlere husûsi bir önem verdiği görülür. İslâmın yayılmasında ve bugünlere ulaşmasında, Hz. Peygamber’in etrafında pervane olan idealist gençlerin etkisi büyük olmuştur. Daha on yaşında iken müslümanlığı kabul eden Ehl-i Beyt’ten Hz. Ali başta olmak üzere, Enes b. Mâlik, Mus‘ab b. Umeyr, Zeyd
1 Bu rivayetle ilgili değerlendirmeler için bk. Aclûnî, Keşfu’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs, II, 85-86. Yrd.Doç.Dr. Hasan CİRİT 62
b. Sâbit, Attâb b. Yezîd, Muâz b. Cebel ve Üsâme b. Zeyd bu şanslı gençlerden sadece bir kaçıdır. Hadis-i şeriflerde “Dünyada sanki bir gurbetçi veya bir yolcu gibi
2 ; “Benimle dünyanın misali, yolcu ile ağaca benzer. Yolcu gelmiş, ağacın altında bir müddet gölgelenmiş, sonra da terk edip gitmiştir” 3
buyurarak bizler için dünya hayatını bir yolculuğa benzeten Hz. Peygamber, ömür sermayesini harcarken nelere dikkat edilmesi gerektiğini, özellikle gençlerin bitmez tükenmez zannettikleri bazı değerlerin önemini ve bunların sorumluluğunu da şöyle açıklar: “İki nimet vardır ki, insanların çoğu bu nimetleri değerlendirmekte aldanmıştır: Sıhhat ve boş vakit” 4 ; “Hiçbir kul, kıyâmet gününde, ömrünü nerede tükettiğinden, ilmiyle ne gibi işler yaptığından, malını nereden kazanıp nerede harcadığından, vücudunu/gençliğini nerede yıprattığından sorgulanmadıkça bulunduğu yerden kıpırdayamaz” 5 . Daha özel anlamda gençlik devresine vurgu yapan sevgili peygam- berimiz: “Beş şeyden önce beş şeyin kadr ü kıymetini çok iyi bilin: İhtiyarlamadan önce gençliğinizin, hastalanmadan önce sıhhatinizin, fakirleşmeden önce zenginliğinizin, meşguliyet çoğalmadan önce boş vaktinizin ve ölmeden önce hayatınızın” 6 buyurarak eşsiz, paha biçilmez, ikinci defa tecrübe edilme imkanı bulunmayan gençliğin çok iyi değerlendirilmesini, boşa harcanmamasını öğütlemiştir. Gençlik, insanın en sağlıklı, en güçlü ve en duygulu dönemi olduğu için akıldan ziyade hisler ön plandadır; gelip geçici zevkler, oyun ve eğlenceler çekicidir. Bu devre içki, kumar, uyuşturucu vs. gibi günah ve kötü alışkanlıklara daha açıktır. Bu nedenle eskilerin, “Gençlik bir tür deliliktir…” 7 sözü, gençliğin bu tür tehlikelerine ve gençlerle olan iletişime dikkat çekmesi bakımından oldukça önemlidir.
2 . Buhârî, el-Câmiu’s-sahîh, Rikâk 3. 3 . İbn Mâce, es-Sünen; Zühd 3. 4 . Buhârî, Rikâk 1. 5 . Tirmizî, el-Câmiu’s-sahîh; Sıfatü’l-kıyâme 1. 6 . Hâkim en-Nisâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, IV, 306; Meclisî, Bihârü’l- envâr, LXXIV, 75. 7 . Bu sözün dayanakları hakkında bk. Yardım, Ali, Şihâb’ül-ahbâr Tercümesi, s. 41. Hz. Peygamber ve gençlik 63
İşte gençlikteki bu taşkın enerjiyi zabt u rabt altına almak, hareketlerini dizginlemek ve ona istikamet vermek gerekir. Bu da ancak, iman ve ibadetle, millî ve manevi değerlere gönülden bağlanmakla mümkündür. Dünyanın faniliğini bilen, ölümü ve ölümden sonraki hayatı ve hesap verme gününü düşünen genç, hislerine değil; rabbine, peygamberine ve aklına kulak verir. Ancak Allah’a ve ahirete inanan genç, duygularını kontrol altına alır; hayatı meşru dairede geçirir, çevresine zarar değil, fayda sağlar, ışık saçar. Böylece gençler, çılgın bir kalabalık değil, âdete bir grup melek olur. Nitekim bir kudsî hadiste (hadis-i kudsî), Yüce Mevlâ: “Kaza ve hükmüme inanan,
8
buyurmaktadır. Genç yaşta yapılan ibadet ve taate ayrı bir ehemmiyet veren sevgili Peygamber’imiz, “Kıyamet günü arşın gölgesi altında gölgelenecek yedi
9 buyurarak gençlikte ibadet alışkanlığı kazanan gençleri müjdelemiş; bir diğer hadislerinde de: “Genç birinin yaptığı ibadetin, ileri yaşlardaki bir kimsenin yaptığı ibadete olan üstünlüğü, peygamberlerin, diğer insanlara olan üstünlüğü gibidir” 10 buyurarak gençlikte ibadetin önemini açık bir şekilde ortaya koymuştur. Yaratılışı gereği yeniliklere ve değişime açık olan gençlerin karşılaştıkları en büyük tehlikelerden biri, hiç şüphe yok ki, kötü alışkanlıklardır. Onlar, duygusal tabiatları ve farklılıklara olan istekleri sebebiyle kolayca kötü alışkanlıkların tuzağına düşebilirler. Nitekim başta sigara, içki, uyuşturucu ve kumar olmak üzere birçok zararlı alışkanlığın, gençlik döneminde edinildiği bir gerçektir. Kötü alışkanlıklardan korunmanın çaresi ise, sağlıklı bir din/ahlak eğitimi ile İslâmı yaşamaktan geçer. Çünkü bu tür alışkanlıklar akıl, kalp ve ruhun aç bırakılmasından kaynaklanır. Halbuki, manevi duygularımızı iman
8 Ali el-Müttekî, Kenzu’l-ummâl fî süneni’l-ekvâl ve’l-efâl, XV, 786 (hadis no: 43107). 9 Buhârî, Ezân 36; Müslim, el-Câmiu’s-sahîh, Zekât 91. 10 Ali el-Müttekî, Kenzu’l-ummâl, XV, 776 (hadis no: 43059). Yrd.Doç.Dr. Hasan CİRİT 64
ve ibadetle doyurur, “iki günü bir birine eşit olan aldanmıştır” ikazına kulak verip, her gün kendimizi biraz daha geliştirir, faydalı hizmetler peşinde koşarsak, kötü alışkanlıklara ne ihtiyaç duyarız, ne de onlara ayıracak zaman buluruz. Bu bakımdan gençlerin dini, ahlâkî ve millî değerlerden asla yoksun bırakılmaması gerekmektedir. Gençlik şahsî bakımdan önem arz ettiği gibi, millet ve toplumların geleceği bakımından da büyük ehemmiyet taşımaktadır. Bir milletin gençliği, o milletin geleceğidir. Gençliğine önem veren, onu her türlü manevî, insânî ve medenî donanımlarla teçhiz eden bir toplumun geleceği de parlaktır. Gençliği ihmal eden, terbiyesine yeterince önem vermeyen, onları ahlâkî ve insânî değerlerle donatmayan bir toplum ise, geleceğini kendi eliyle karartmış, kendisini felakete sürüklemiş demektir. Sonuç olarak hayat yolculuğunu başarıyla tamamlamak, iyi bir akibetle gitmek ve ebedî saadeti kazanmak gibi büyük bir zaferle bu serüveni noktalamak için hayatın baharı, gençlik denilen başlangıçtaki durumumuz ve tutumumuz çok önemlidir. Baharda ekilmeyen yazın yeşermez, güzün biçilmez, kışın yenilmez. Gençlik baharında filizlendirilmeyen güzel kabiliyetler de, ömrün yazı olan olgunluk döneminde biçilmez, kabir ve ahiret kışında yenmez.
Hz. Peygamber ve gençlik 65
BİBLİYOGRAFYA Aclûnî, İsmail b. Muhammed el-Aclûnî, Keşfu’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs amme’ş-tehere mine’l-ehadîs alâ elsineti’n-nâs, I-II, Beyrut 1405/1985. Ali el-Müttekî, Kenzu’l-ummâl fî süneni’l-ekvâl ve’l-efâl, I-XVI, Beyrut 1985/1405. Buhârî, Muhammed b. İsmâîl el-Buhârî, el-Câmiu’s-sahîh, I-VIII, İstanbul 1981. Hâkim en-Nisâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn (nşr. Mustafa Abdülkâdir Atâ), I-IV, Beyrut 1411/1990. İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, es-Sünen, I-II, İstanbul 1981.
Meclisî, Muhammed Bâkır el-Meclisî, Bihârü’l-envâri’l-câmi‘a li-düreri ahbâri’l-eimmeti’l-ethâr, I-CX, Beyrut 1403/1983. Müslim, Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmiu’s-sahîh, I-III, İstanbul 1981.
Tirmizî, Muhammed b. Îsâ et-Tirmizî, el-Câmiu’s-sahîh, I-V, İstanbul 1981.
Yardım, Ali, Şihâb’ül-ahbâr Tercümesi, İstanbul 1999.
Yrd.Doç.Dr. Hasan CİRİT 66
ÖZET
Doğumla başlayan insan hayatı, çocukluk, gençlik, olgunluk ve ihtiyarlık gibi belli başlı safhalardan oluşur. Hayatın baharı kabul edilen ve kişinin biyolojik, fizyolojik ve psikolojik bakımdan yoğun değişiklikler yaşadığı ergenlik ve gençlik dönemi, insan ömründe çok önemli bir yere sahiptir. İhtiyarlıktan önce gençliğin kıymetinin çok iyi bilinmesi gerektiğini belirten Hz. Peygamber; Kıyamet günü arşın gölgesi altında gölgelenecek yedi mutlu insan grubu arasında iman ve ibadetle serpilip büyüyen gençleri de saymış; ayrıca, genç birinin yaptığı ibadetin, ileri yaşlardaki bir kimsenin yaptığı ibadete oranla çok daha üstün olacağını ifade etmiştir. Gençlik şahsî bakımdan önem arz ettiği gibi, millet ve toplumların geleceği bakımından da büyük ehemmiyet taşımaktadır. Bir milletin gençliği, o milletin geleceğidir. Gençliğine önem veren, onu her türlü manevî, insânî ve medenî donanımlarla teçhiz eden bir toplumun geleceği de parlaktır. Gençliği ihmal eden, terbiyesine yeterince önem vermeyen, onları ahlâkî ve insânî değerlerle donatmayan bir toplum ise, geleceğini kendi eliyle karartmış, kendisini felakete sürüklemiş demektir.
Yüklə 3,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|