Əmək mühafizəsi və təhlükəsizliyi fənni, onun məqsədi və toxunduğu əsas məsələlər

Sümük sınması zamanı ilk yardım 
İnsanın bədən üzvlərinin sümüklərində sınmalar yıxılma, əzilmə, zərbə və s. 
səbəblərdən baş verir. Sınmalar müxtəlif formalarda (tam, çatlama, açıq, qapalı) 
olur. Sınma, adətən bərk ağrı verir. Sümüyü sınmış adama ilk növbədə həkimdən 
qabaq tibbi yardım göstərmək, onu rahat vəziyyətə gətirmək və bədənin 
hərəkətsizliyini təmin etməkdən ibarətdir. Bu zaman hər bir artıq hərəkət sınan 
sümük hissələrinin yerinə dəyişməsinə, əzələ və damarların zədələnməsinə səbəb 
ola bilər.
Sınan əlin və ayağın hərəkətsizliyini təmin etmək üçün düz taxta lövhə ilə 
sarımadan istifadə edilə bilər.
Sınma qapalı olduqda hərəkətsizliyi təmin etmək və xəstəni bir yerdən başqa 
yerə aparmaq üçün sınığı paltar üstündən də sarımaq olar.
Yaralanma açıq formada olduqda, yaraya mikrob daxil olması qarşısını 
almaq üçün onu təmizləməli, sonra təmiz parça, yaxud dəsmalla lövhəyə sarıyıb 
hərəkətsizliyi təmin etmək lazımdır.
Açıq sınıq qapalı sınıqdan daha təhlükəlidir. Zədələnmiş adama ağrı azaldan 
dərman (analgin, amidoprin) verməli və onun tez həkim məntəqəsinə çatdırmaq 
lazımdır.
Zədələnmə zamanı bəzən sümüklər sağ qalır, lakin oynaq birləşmələri əzilir. 
Bu halda əzilmiş yerə soyuq maddə, yaxud buz qoyulması kapillyar qanaxmanı 
saxlayır, ağrını sakitləşdirir, şişməni azaldır.
Əzilən yerin hərəkətsizliyini təmin etmək üçün bərk sarğıdan istifadə 

---

edilməlidir.
Ayağın, əlin və başqa hissələrin oynaq yerindən çıxması çox ağrılı olur, 
çıxıqların yerinə salınması ilə yalnız həkimlə məşğul olmaq lazımdır. 
Donma zamanı ilk yardım 
Donma orqanizmin toxumalarının soyuğun təsiri ilə yerli zədələnmələrindən 
ibarətdir. Bədənin temperaturu 20
0 
S-yə endikdə zərərçəkəni həyata qaytarmar 
mümkün olmur.
Praktikada əl və ayaqların, qulaqların, burunun donması hallarına daha çox 
təsadüf edilir. Toxumaların zədələnmə xarakterinə görə donma bir neçə dərəcəyə 
bölünür.
I dərəcəli donma üçün dərinin qızarması və azacıq şişməsi, qızındıqdan 
sonra göynəmə və ya arabir sancması səciyyəvi haldır. Bu zamani lk yardım 
bədənin zədələnimiş yerində tezliklə qan dövranını yaratmaqdan ibarətdir. Bu 
məqsədlə donmuş yeri quru, isti əşya ilə (əlcək, şərf, yalın əllər) ovxalamaq və isti 
sarğı ilə bağlamaq lazımdır. Əl və ayaqlar donduqda vanna qəbul etmək 
məsləhətdir. Bunun üçün tas və ya vedrəyə su töküb onun temperaturunu 15…20 
dəqiqə ərzində qaynar su əlavə etməklə 35…37
0
S-yə çatdırırlar. İsidildikdən sonra 
donmuş sahəni spirt, araq və ya odekolonla ovub quru sarğı ilə bağlayırlar.
Donmanın qabarcıqlar yaranan birinci dərəcəsində və dərinin, əzələlərin 
cansızlaşdığı ikinci, üçüncü dərəcələrində dərini ehtiyatla spirt və ya araqla ovub, 
quru, isidici sarğı bağlayır, sonra zərərçəkəni müalicə müəssisəsinə çatdırırlar.
Soyuğun və küləyin uzunmüddətli təsiri nəticəsində donmuş zərərçəkənin 
bədənini qızdırmaq, üstünü basdırıb, qaynar çay və qəhvə içirtmək lazımdır.