Enerji Enerji cisim və maddələrlə əlaqəli xüsusiyyət

Enerji.Enerjinin saxlanma qanunu


Baxşəliyev İbrahim Saləddin oğlu

P L A N
1)Enerji
2)Bərpa olunan enerji
3)Bərpa olunmayan enerji
4)Potensial və kinetik enerji
5) Daxili enerji
6)Enerjinin saxlanma qanunu

Enerji
Enerji cisim və maddələrlə əlaqəli xüsusiyyət özünü təbiətdə baş verən dəyişikliklərdə göstərir. Başqa sözlə, bədənin bir hərəkəti və ya işi yerinə yetirmək və dəyişiklik və ya dönüşüm yaratmaq qabiliyyətidir.
Enerji özünü göstərmək üçün bir bədəndən digərinə keçməlidir. Bu səbəbdən bir cisim, etdiyi hərəkət və ya üzərində hərəkət edən bütün qüvvələrlə qarşılaşdığı müqavimət sayəsində bir enerjiyə sahibdir.
Fərqli enerji dəyişikliklərini fiziki dəyişikliklər və kimyəvi dəyişikliklərlə müşahidə edə bilərik. Məsələn, bir stəkan su içdiyimiz zaman fiziki enerjidən istifadə edirik. Bir cismi deformasiya etmək və ya başqa bir şeyə çevirmək üçün enerjini inkişaf etdirə və istifadə edə bilərik. Bu təzahürlər fiziki enerjidir. Bir obyektin tərkibini dəyişdirmədən fiziki olaraq yerindən çıxara, hərəkət etdirə, dəyişdirə və ya şəkilləndirə bilən bir enerjidir.

Digər tərəfdən, kimyəvi enerjimiz var. Məsələn, odun yanmasında müşahidə edə bilərik. Bu, ağacın kimyəvi tərkibində dəyişiklik yaradır və yanma
prosesini mükəmməl şəkildə görə bilərik. Bu müddətdə çox miqdarda enerji sərbəst buraxılır. Yanma bir çox şey üçün əsas enerji mənbəyi kimi istifadə olunur.


Bərpa olunan enerji

Bərpa olunan enerji — günəş, külək, dalğa, geotermal enerji,su və digər bərpa olunan mənbələrdən alınan enerjiyə deyilir. Bu zaman təbiətdə daim baş verən proseslərdən istifadə olunur və bu mənbələr insan istifadəsi nəticəsində tükənə bilməz. Alternativ energetika təkcə ətraf mühitin mühafizəsi üçün vacib deyil. Qeyri-ənənəvi enerji mənbələrindən istifadə iki vacib şərtə əsaslanır: yanacaq mənbəyinin bərpa olunan olması və verilmiş ərazidə mövcudluğu. O, ölkələrin, ərazilərin, təsərrüfat sistemlərinin neftdən və onun qiymətindən asılılığını yumşaldır. Regionun xüsusiyyətindən asılı olaraq alternativ enerjidən istifadənin strukturunda bu və ya digər mənbə üstünlük təşkil edir. Məsələn, İslandiya, Danimarka və ABŞ-ın bəzi ştatlarında alternativ enerji istehsalında üstünlük geotermal mənbələrə verilir. Norveçdə, əsasən, kiçik gücə malik hidroenergetik qurğulardan istifadə edilir. Düzən ərazilərdə külək elektrostansiyalarından, cənub regionlarda günəş batareyalarından istifadə edilir. Zəngin meşə ehtiyatlarına malik ölkələrdə biokütlənin (yonqar, talaşa) yanma texnologiyasından geniş istifadə edilir