Ənvər Çingizoğlu ŞUŞA ŞƏHƏRİ

Ənvər Çingizoğlu
ŞUŞA ŞƏHƏRİ: 
TƏBRİZLİ MƏHƏLLƏSİ
(Tarixi-genealoji tədqiqat)
-  
№
35
'
BAKI  -2012

Ç01  (2010) 
Q  ^  1
Elmi redaktor:  Qasım Hacıyev, 
tarix elmləri doktoru 
Redaktor: 
Vasif Quliyev
Rəyçilər: 
Nurlana Cavanşir,
tarix elmləri üzrə fəlsəfə doktoru,
Ədalət Tahirzadə,
filologiya elmləri üzrə fəlsəfə doktoru,  dosent
Ə. Çingizoğlu. Şuşa şəhəri: Təbrizli məhəlləsi. Bakı, «Zərdabi 
LTD» MMC, 2012.- 324 səh.
Jurnalist-etnoqraf  Ənvər  Çingizoğlunun  bu  kitabı  Azərbaycan 
xalqının  mədəniyyətində  mühüm  rol  oynamış  Şuşa  şəhərinin  ilk 
məhəllələrindən  biri  olan  Təbrizli  məhəlləsindən  və  sakinlərinin yaşam 
yolundan bəhs edir.
XVIII,  XIX,  X X   yüzilliklərdə  Təbrizli  məhəlləsində  baş  verən 
önəmli  hadisələr,  şəhərin  iqtisadi,  mədəni  həyatı  sənədlərlə,  şahidlərin 
bilgisi ilə qələmə alınaraq oxucuların önünə çıxarılıb.
Kitabda  arxiv  materiallarından  istifadə  edilməklə  Təbrizli  məhəl­
ləsinin demoqrafik mənzərəsi,  məhəllə sakinlərinin şəcərəsi yaradılıb.
Kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub.
г  05005000000 
Ç  0103-2012
© Müəllif hüquqları qorunur.  Müəllifin icazəsi olmadan  bu kitabı 
və ya onun hər hansı bir hissəsini çap etdirmək, surətini çıxarmaq qadağandır!
© Ə.  Çingizoğlu, 2012
giriş
Şuşanın  tarixi  Azərbaycan  tarixinin  maraqlı  və  mənalı 
dövrüdür.  Bu  şəhər  yarandığı  gündən  mədəniyyət  yolunda  qol 
döyüb,  qələm  çalıb.  Bu  mədəni  şəhərin  məhəllə  tarixinə  aid  olan 
bu kitabda nə görəcəyik?
Müəllif Şuşa şəhərinin böyük bir yaşayış sahəsi olan Təbrizli 
məhəlləsinin  tarixini,  demoqrafiyasını,  əhalinin  geneologiyasını 
arxivlərdə  mühafizə  olunan  sənədlərlə  işləmiş,  ortalığa  bitkin  bir 
əsər çıxarmışdır.
Şuşanın  məhəllələrinin  tədqiqində  Təbrizli  məhəlləsinin 
xüsusi  yeri  var.  Məlumdur  ki,  məhəllə  tarixi  yalnız  müəyyən 
inzibati-ərazi  vahidlərində  baş  verən  dəyişiklikləri  deyil,  həm  də 
həmin  massivdə  əhalinin,  təsərrüfatın,  ticarətin,  sənətkarlığın 
problemlərini  təbii-coğrafi  şərait  və  insan  fəaliyyətinin  göstərilən 
sahələrinə  siyasi  hadisələrin  təsiri  baxımından  tədqiq  edir. 
Beləliklə,  sosial-iqtisadi  həyatın  demək  olar  ki,  bütün  sahələri 
məhəllə tarixinin tədqiqat obyektinə çevrilə bilər.
Təbrizli  məhəlləsinin  tarixinə  dair  az-çox  məlumatları 
özündə  əks  etdirən  mənbələrin  bir  qismini  arxiv  sənədləri,  digər 
qismini  isə  çap  olunmuş  mənbələr  təşkil  edir.  Arxiv  sənədləri 
içərisində  Azərbaycanın  Rusiya  tərəfindən  işğalı  dövründə  rus 
məmurları  tərəfindən  tərtib  edilmiş  kameral  təsvirlərin  xüsusi 
əhəmiyyəti  var.  Materialların  məzmunundan  aydın  olur  ki,  çar 
Rusiyası  Azərbaycanın  iqtisadi  cəhətdən  mənimsənilməsini  başa 
çatdırmaq  üçün  onun  ayrı-ayn  bölgələrinin  sərvətləri,  əhalinin 
milli və sosial tərkibi, kənd təsərrüfatının,  sənətkarlığın, şəhərlərin 
vəziyyəti haqqında müfəssəl məlumat toplamağa çalışmışdır.
Müəllif  Təbrizli  məhəlləsinin  tarixini  öyrənməkdən  ötrü 
XIX  yüzildə  Şuşaya  dair  Rusiyada  nəşr  edilən  tarixi  ədəbiyyatla 
tanış  olmuş,  onlara  tənqidi  cəhətdən  yanaşaraq  bir  sıra  faktiki 
materillardan  faydalanmış,  habelə  bu  günə  qədər  tarix  elminə  az 
məlum olan yeni arxiv sənədlərini üzə çıxarmışdır.
3

XVIII  əsrin  ikinci  yarısına  aid  yerli  faktiki  materiallara 
gəldikdə  cəsarətlə  demək  olar  ki,  belə  tipli  sənədlər  yox 
dərəcəsindədir.  Məsələ  burasındadır  ki,  XVIII  əsrin  ikinci 
yansından  başlayaraq  Türkmənçay  (1828)  müqaviləsinə  qədərki 
dövrdə  Qarabağ  xanlığını  Ağa  Məhəmməd  şah  Qovanlı-Qacarm 
işğalı,  birinci  (1804-  1813)  və  ikinci  (1826-1828)  rus-İran 
müharibələri  dövründə  Qarabağ  xanlığı  ərazisinin  müharibələr 
meydanına  çevrilməsi  faktları  xanlığın  həm  siyasi  və  həm  də 
təsərrüfat  həyatına  zərbə  endirmişdi.  Bu  müharibələr  məhsuldar 
qüvvələrin  zəifləməsinə,  maddi  mədəniyyət  abidələrinin,  o 
cümlədən,  yazılı  mənbələrin  məhv  olunmasına  gətirib-çıxarmışdı. 
Belə  vəziyyət  Qarabağ  xanlığına  aid  olan  bir  çox  faktların  üzə 
çıxarılmasına çətinlik törədir.
Beləliklə, kitabda Azərbaycan tarixşünaslığında ilk dəfə Şuşa 
şəhərinin  məhəllə  tarixinin  araşdırılmasına  təşəbbüs  göstərilir. 
Burda  Şuşanın  ərazisinin  dəyişilməsində  siyasi  hadisələrin, 
müharibələrin  təsiri  araşdırılır,  ölkənin  ərazi-inzibati  bölgüsü  və 
onun  dəyişdirilməsinin  səbəbləri,  sənətkarlığın  coğrafiyası, 
əhalinin  etnik  və  sosial  tərkibi,  demoqrafik  dəyişmələri  ilk  dəfə 
olaraq məhəllə tarixi baxımından tədqiq edilir.
Mənbələrin  verdikləri  məlumatlara  əsasən  belə  fikir 
söyləmək  olar  ki,  Təbrizli  məhəlləsi  Şuşa  şəhərinin  ən  qədim 
məhəllələrindən biridir.
Müəllif əsərin ərsəyə gəlməsində etdikləri maddi  və mənəvi 
yardımlara  görə  mühəndis-menecer  Rauf Müqimova  təşəkkürünü 
bildirir.
Şəkillərin  toplanmasında  yaxın  yardımına  görə  Ədalət 
Tahirzadəyə və Vasif Quliyevə minnətdarlıq borcumuz var.
4
Məhəllənin tarixi
Təbrizli  məhəlləsinin  tarixi  Şuşa  tarixinin  tərkib  hissəsidir. 
Şuşa  şəhəri  qurulduğu  çağdan  başlayaraq  genişləndi.  Yeni-yeni 
məhəllələr meydana gəldi.  Hər məhəllədə  məscid,  hamam tikildi, 
meydan  quruldu. 
Ümumiyyətlə, 
Şuşanın  bir  şəhər  kimi 
formalaşmasını  şərti  olaraq  üç  mərhələyə  bölmək  olar:  birinci 
mərhələ  1750-ci  ildən başlayaraq çox qeyri-sabit şəraitdə  1763-cü 
ilə  qədər  davam  etmiş,  tikinti  işləri  bir  qədər  tələsik aparılmışdı. 
Bu  dövrdə  şəhərin  şərq  hissəsində  9  məhəllə  salınmışdı. 
İbrahimxəlil  xan  Cavanşirin  hakimiyyəti  illərinə  (1763-1806) 
təsadüf edən  ikinci  mərhələdə  Şuşada  aparılan  tikinti  işləri  daha 
keyfiyyətli  və  möhtəşəm  olmuşdu.  Bu  dövrdə  şəhərdə  yaşayış 
məhəllələrinin  sayı  17-yə çatmışdı.  XIX yüzili əhatə  edən üçüncü 
mərhələdə  şəhərin  dağlıq  qərb  hissəsində  yeni  12  məhəllə 
salınmış və əslində, bununla Şuşanın formalaşması başa çatmışdı.
Təbrizli  məhəlləsi  Şuşa  şəhərinin  ilk  məhəllələrindən 
biridir.  Bu  məhəllə  sakinləri  Təbrizdən  Bayat  qalasına,  ordan 
Şahbulağa,  sonra  isə  Şuşa  şəhərinə  gəliblər.  Bayat  qalasına 
gəlmələri  haqqında  tarixçi  Mirzə  Camal  Qarabaği  yazır:  “Hələ 
Qarabağın  Xəmsə  mahalları  ona tabe  olmadığı zaman (Pənah  xan) 
ətraf  xanların  öz  üzərinə  hücum  edəcəkləri  təqdirdə  ailə  və 
qohumlarının,  qulluqçu  və  yaxın  adamlarının  və  (el)  böyüklərinin 
qorunması  üçün ellərin arasında münasib bir yerdə qala tikilməsini 
lazım bilmişdi.  Məşvərətdən sonra indi  Kəbirli  mahalı içində olan 
Bayat  qalasının  binası  qoyuldu.  Qısa  bir  zamanda  möhkəm  hasar 
və  xəndək  qaynldı,  bazar,  hamam  və  məscid  tikildi.  Xan  bütün 
ailəsini,  qohumlarının  və  el  böyüklərinin  əhli-əyalını  ora  topladı. 
Ətrafda  olan camaat,  hətta  Pənah  xanın tərəqqisini,  onun rəftar və 
məhəbbətini eşidən Təbriz və Ərdəbil vilayətlərinin bir çox əhalisi 
və  sənətkarlan  belə,  öz  ailələri  ilə  birlikdə  gəlib,  Bayat qalasında 
yerləşdilər”. 1
İbrahimxəlil  xan  Cavanşir  1783-cü  ildə  və  1785-ci  ildə 
Təbriz  xanlığına  yürüş  etmişdi.  O  da  bu  yürüşlərində  Təbrizdən 
xeyli  ailə  gətirib  Təbrizli  məhəlləsində  yerləşdirmişdi.  Həmin
5

dövrdə  hələ  Təbrizdə  yaşayan  Ağahüseyn  Arif  İbrahimxəlil  xan 
Sarıcalı-Cavanşirin  Təbrizə  yürüşünü  şeirlərində  pisləmişdi.  O,  bu 
yürüşlə bağlı yazırdı:
Vurhavur, zülmi-Cavanşirə dəxi qalmadı tab,
Dağılıb hər biri bir guşədə pünhan oldu...
1823-cü  ildə  Yermolov  və  Mogilyevski  tərəfindən  tərtib 
olunmuş  vergi  dəftərində  şəhərin  məhəllələri  və  demoqrafik 
mənzərəsi  əks  olunmuşdur.  Biz  «Statistik  təsvir»dən  məhəllə 
adlarını çıxarış edib, yazımıza köçürürük.
1.  Təbrizli məhəlləsi
2.  Qazançılı məhəlləsi
3. Əylisli məhəlləsi
Şəhərdə  müəyyən  mahaldan  və  el-obadan  gəlib,  kompakt 
halında  yaşayanlar  da  vardı.  Bu  yaşayış  sahələri  sonradan  böyük 
məhəllələrə çevrildi.  Həmin sahələri aynntıları ilə açıqlayaq.
1. Dəmirçihəsənli mahalından -  Mamaylı, Xocavənd
2.  Cavanşir-Dizaq  mahalından  (Hacılı,  Yağləvənd,  Qaraxan­
bəyli,  Merdinli,  Seyidmahmudlu,  Dədəli,  Zərgər  və  dəmirçilərin 
yaşadıqları məhəllə.
3.  Cavanşir mahalından  (Köçərli,  Keştazlı,  Şıxbabalı,  İlxıçı- 
Muğanlı.
4.  İyirmidörd mahalından -  Saatlı.
5.  Kəbirli  mahalından  -  Qurd-Dördlər,  Qurd-Gürcüstan, 
Qurd-Qaradağlı, sonradan Seyidli.
6.  Ağadədəli  məhəlləsi  öz  adını  Cəfərqulu  xan  Sarıcalı- 
Cavanşirə bağlı olan Ağa bəy Dədəlinin yaşadığı ünvandan alıb.
7.  Hacıyusifli məhəlləsi isə məşhur divanbəyi Hacı Yusif ağa 
Hacı Rəhim ağa oğlu Muğanlımn adından götürülüb.
8.  Gəlmələr  məhəlləsi  isə  müxtəlif  yörələrdən  gəlmiş 
adamlar tərəfindən şəhərdə salınmış yaşayış massivi idi.
Belə  nəticə  çıxarmaq  olar  ki,  Şuşanın  ən  qədim  məhəl­
lələrindən biri Təbrizlidir.
Təbrizli məhəlləsinin sakinləri Qarabağ mədəniyyətinə təkan 
verdilər.  Muğamat sazı,  qəzəl  qoşmanı  üstələdi.  Qarabağın bir çox 
şairləri  bu  məhəllədən  çıxıb.  Həmin  şairlərdən  Ağahüseyn  Arif,
6
Abdulla Camzadə, Süleyman Faxir, Əbdül Şahin, Mirzə Nəcəfqulu 
Şəms-Zakir, Fərruxi və başqalarım nişan verə bilərik.
Məhəllə  əhalisinin  əksəriyyəti  savadlı  idi.  1797-ci  ildə  Şu­
şada  tərtib  olunmuş  bir  qəbaləyə  qol  çəkib  şahidlik  edənlərin 
böyük  çoxluğu  Təbrizli  məhəlləsinin  sakinləridir.  Həmin  sakin­
lərdən  Hacı  Xudaverdini,  Ağa Nadırhüseyni,  Ağa Cilovxam,  Hacı 
İmamqulunu, Məşədi Hüseyni və başqalarım göstərə bilərik. 1
Bu  məhəllədən  həkimlərdən  Hacı  Mirzə  Müqim bəy  İman- 
bəyovu,  Məşədi  Hacı  Əkbər  oğlunu,  katiblərdən  Mirzə  Haqverdi 
Ocaqverdi  oğlunu  və  digər  peşə  sahiblərini  təqdim  edə  bilərik. 
Məhəllə  ilk  dövründə  sənətkarlar  məhəlləsi  olsa  da,  tez  bir 
zamanda mədəniyyət beşiyinə çevrildi.
İki  dünyəvi  məktəbdə  müəllim  olanlardan  biri  Təbrizli 
məhəlləsinin  sakini  idi.  Həmin  şəxsin,  Əbdüləli  Bağır  oğlu  Mux­
tarovun Azərbaycanda maarifçiliyin yayılmasında önəmli rolu var.
Təbrizli  məhəlləsinin  bünövrəsinədək  Qarabağda  Xudadad 
(farsca Allahverdi) adı yox idi. Bu adı onlar özləri ilə bərabər gətir­
mişdilər.  Ad  daşıyıcılarından  biri  Xudadad  xan  Dünbülü  Təbrizin 
hakimi  olmuşdu.  Məhəllə  sakinlərindən  biri  bu  adı  öz  oğluna 
qoymuşdu.
Şuşa  şəhərinin  digər  məhəllələrində  tanınmış  biri  adamı 
çağıranda  adının  sonuna,  Təbrizli  məhəlləsində  isə  önünə  “ağa” 
sözü əlavə edilirdi.
XVIII  yüzilin  ikinci  yarısından  başlayaraq  Aşura  təziyəsi, 
əsasən, Təbrizli məhəlləsində keçirilirdi. Daha izdihamlı, daha gur 
olduğundan şəhər qazısı da bu məhəllədə təziyəyə qatılırdı.  1840- 
cı  illərin  önlərində  ruslara  arxalanan  ermənilər  Təbrizli  məhəllə­
sinin təziyə məclisinə  lağ eləmişdilər.  Təziyədə  iştirak edən şəhər 
qazısı  Mirzə  Əbülqasım  bəy  Mirzə  Əli  bəy  oğlu  Haqverdiyev 
(1803-?) ermənilərin əleyhinə  fitva hazırlamış, bu işin həyata keçi­
rilməsini  şəhər  deputatı,  Təbrizli  məhəlləsinin  ağsaqqalı  Hacı 
Hüseyn  Kərbəlayı  Mustafa  oğluna  (1772-?)  tapşırmışdı.  Məhəllə 
əhli  hərə  bir  dəyənək  götürüb,  erməniləri  xurd-xəşil  eləmişdilər. 
Şəhər  qəza  idarəsinin  polisləri  və  keşikçilər  qəzəbli  kütləni  güc- 
bəla  ilə  yatırmışdılar.  Erməniləri  fitnəsi  haqqında  çara  məlumat 
verilmişdi.
7

1906-cı  il  erməni  basqınlarında keçmiş Təbrizli  məhəlləsinin 
sakinləri  müdafiədə  fəallıq göstərmişdilər.  Belə  fəallardan  biri  də 
Əfrasiyab Əzimov idi.  O, vətənpərvər,  el qədri  bilən bir qəhrəman 
kimi tanınmışdı.  1905-1906-cı illər erməni-müsəlman qırğınlarında 
igidliyi  sayəsində  neçə-neçə  günahsızı  ölümdən  qurtarmışdı.  Mir 
Möhsün Nəvvab  yazır:  «Müsəlmanlar  da  bir neçə  yerdə  səngərlər 
tərtib  etmişdilər.  Birinci  səngər  Vəzirzadələrin  evinin  qabağında, 
ikinci  səngər  isə  Hacı  Həsən  Qaraşirzadənin  evinin  içində  və  baş 
tərəfində  idi.  Bu  səngərləri  tərtib  edən  və  onların  başçısı  Abbas 
bəy  Talib  bəy  oğlu  idi.  Üçüncü  səngər  isə  Məşədi  Kərimin  və 
erməni  Xaçatur  oğlunun  evləri  idi.  Bu  səngərləri  yaradan  və 
onların  rəhbəri  bizim  Mir  İbrahim  Ağamirzadə  idi.  Dördüncü 
səngər  isə  Ağadədəlidə  idi.  Onun da böyüyü və  rəhbəri  Əfrasiyab 
Hacı  Əzim  oğlu  idi.  Beşinci  səngər  Təzə  məhəllədə  yerləşirdi. 
Onun rəhbəri  isə  Məşədi  Abış  Bəylər  oğlu  idi.  Altıncı  səngər  isə 
mərhumə  Gövhər ağanın evi və həyəti idi.  Bu səngərin rəhbəri və 
istiqamətvericisi cənab Axund Molla Şükür idi» 1.
Əfrasiyab  Əzimov  həm  «Difai»,  həm  də  «Qarabağ məclisi» 
təşkilatlarının  fəal  üzvü  olmuşdu.  «Difai»,  həm  də  «Qarabağ 
məclisi»  təşkilatlarının  üzvlərindən  biri  də  keçmiş  Təbrizli 
məhəlləsinin  sakinlərindən  olan  Məşədi  Süleyman  Kərbəlayı 
Allahverdi oğlu Əsgərov idi.
Təbrizli  məhəlləsinin  əhalisi  azad  icma  idi.  Onlar  xan 
divanına,  rus  üsul-idarəsi  dönəmində  dövlətə  vergi  ödəyirdilər. 
Şuşa  şəhərinin  digər  məhəllələrində  olduğu  kimi,  Təbrizli 
məhəlləsində  də  əhalinin başlıca  məşğuliyyət sahələri  sənətkarlıq 
və  ticarət  idi.  Məhz  sənətkarlar  və  tacirlər  Təbrizli  məhəlləsi 
əhalisinin böyük əksəriyyətini təşkil edirdilər.
Bu  məhəllənin  əhalisinin  hamısı  təbrizlidirmi?  Mənbələri 
diqqətlə  araşdırdıqda  bu  məsələnin  də  düzgün  izahım  vermək 
mümkündür.  Qənaət budur ki, bu məhəllədə əslən təbrizli  olanlar­
la  yanaşı,  Qaradağdan,  Naxçıvandan,  Şirvandan  və  digər yörələr- 
dən gələnlər də məskunlaşmışdılar.
Təbrizli  məhəlləsi  XIX  yüzilin  ikinci  yarısından  sonra tarix 
meydanından  çıxdı.  Bu  məhəllənin  sakinlərinin  bir  qismi 
Ağadədəli, bir qismi  isə Xocamircan məhəlləsinə qarışdı.
8
MƏHƏLLƏNİN ƏHALİSİ
1823-cü ildə Şuşa şəhərinin əhalisi dövlət tərəfindən kameral 
siyahıya alınıb. Həmin siyahıdan çıxanş edib, yazımıza köçürürük. 
Təbrizli məhəlləsi
1. Hacı Allahverdi-kədxuda
2.  Məşədi Hüseynəli-çavuş
3.  Rza
4. Allahverdi
5. Razi Mirzə Abbas oğlu
6. Kərim Qara oğlu
7.  Mehdiqulu  Bədəl  oğlu-mübahisəlidir.  Hacı  Bəylər  bəy 
(Cavanşir - Ə.Ç.) onu özününküləşdirib.
8.  Əbdürrəzzaq Ağahüseyn oğlu
9.  Kərbəlayı Səfərəli
10. Ağa Cilovxan
11 .Ağakişi Ağacan oğlu
12. Feyzulla Hacı Qafar oğlu
13. Allah verdi-yetim
14. Pənci-kasıb
15. Mirzə-Ağacanm qardaşı
16. Məşədi Dostuməli
17. Rəcəbəli Vəli oğlu-şərbaf
18.  Baba Əliyar oğlu
19. Kərbəlayı Yadigar-kasıb
20. Hacı Əhməd
21. Məşədi Məmməd
22.  Məşədi Mustafa
23.  Bağır Əli oğlu
24. Xəlifə Qafar
25.  İman
26.  Tağı-baqqal, kasıb
27. Hüseyn Hacı Ramazan oğlu
28.  Əliməmməd Məmmədzaman oğlu
29.  Yusif Zikirəli oğlu
9

30.  Məşədi Musa
31.  Abbas-çarvadar, kasıb
32.  Məmməd-keçəl
33.  Hüseynbaba
34.  Mirzəməmməd-yetim
35.  Kərbəlayı Ağalar
36.  Məşədi Rəcəb
37.  Məşədi Məmməd
38.  Məşədi Həsən Bağır oğlu
39. Məşədi Hacıbaba
40.  Bala Həsən
41.  Mövla baqqalın yetimləri
42.  Fətəli-kasıb
43.  Ağa Məmmədəmin oğlu
44.  Feyzulla
45.  Məşədi Həzrətqulu
46.  Məmmədəli-kar
47.  Məmmədrəhim
48.  Kərbəlayı Nəmi və Xudaverdi
49.  Usta Rəcəb
50. Məmmədsəfı
51. Məmmədqulu-kasıb
52. Qurban Əlinağı oğlu
53. Məşədi Ələsgər Ağaməmməd oğlu
54. Qulaməli-Talıbxan bəyin rəiyyəti
55.  Baba Şərif oğlu
56.  Kərbəlayı Vəli
57.  Səfər-kasıb
58. Qəhrəman
59. Məşədi Sadıq
60.  İbrahim Allahverdi oğlu
61. Məşədi Məmmədtağı
62. Musa-onun qardaşı
63. Tanrıverdi Məlikməmməd oğlu
64.  Məmmədbağır Tanrıverdi oğlu
10
65. Bağır Eyvaz oğlu
66. Tağı Hacı Lətif oğlu
67. Məşədi Xudaverdi
68.  Məmmədhəsən Əli oğlu-məaf
69.  Kərbəlayı Bədəl
70. Qurbanəli  Səlbi oğlu
71. İbrahim-qaraqulaq
72. Məşədi İman Molla Müqim oğlu-məaf
73.  Məşədi Məmmədəli Qoca oğlu
74. Həsən Məməğanlı
75. Ağababa-cuhud
76. Məşədi Əkbər
77. Hacı Əsgər
78. Abış Sadıq oğlu
79.  Ələkbərin oğlanları
80. Məşədi Hüseyn Hacı İmamqulu oğlu
81. Molla Əbdülhüseyn
82.  Kərbəlayı Ağakişi
83. Ağakişi Kərbəlayı Yusif oğlu
84. Məmmədəli xəlifə İsmayıl oğlu
85.  Kərbəlayı Xudadad
86. Ağababa-qaraqaş
87.  Əlirza
88.  Hacı Əlibaba oğlu
89. Hacı Mirzəbaba
90.  Hacı Əliməmməd Hacıbaba ağa oğlu
91. Məşədi Abdin
92.  Mirzə-kasıb
93.  Pənci Əli oğlu-ikinci
94. Məmmədcəfər Şamaxılı
95.  Məmmədşah Məmməd oğlu
96.  Kəlbi
97.  Allahverdi-Məşədi Əlinin qardaşı
98. Ağarza-yamaqçı
99.  Məşədi Əli
11

100. Məşədi Cam
101. Abdulla Məşədi Canı oğlu
102. Qasım Fəti oğlu
103. Məşədi Məsum
104.  Şahbaz Hacı Qafar oğlu
105.  Ələsgər Ağaməmməd oğlu
106.  Məmmədqulu-kosa
107.  Kərbəlayı Ocaq
108.  Kərbəlayı Baba-bəhləduz
109.  Səfərqulu Məmməd oğlu
110. İsmayıl-dabbaq
111. Zaman Mücavür oğlu
112. Məşədi Rəsul
113.  Şəfi Hacı Hüseynəli oğlu
114. Məhərrəm Məşədi Məmmədəli oğlu
115. Axund Cəfər Ordubadlı
116.  Məşədi Rəhim
117.  Zaman-rəngsaz
118.  Hacı-baqqal
119.  Məşədi Mirzə
120.  Ağa Zeynal oğlu
121. Məşədi Nəcəf
122. Allahverdi-kasıb
123. Xəlifə Mirzə
124.  Əliməmməd-keçəçi
125.  Əliqulu Abuzər oğlu-simsar
126.  Kərbəlayı Əsgər-kəlləpəz
127. Əsəd-Məmmədqasım ağanın rəiyyəti
128.  Baba
129.  Bayram-çarıqçı
130. Məşədi Əli Hacı Əmir bəy oğlu
131. Məşədi Murad
132. Məmmədrza
133.  Məşədi Qasım
134.  Məşədi Məmmədəli
12
135. Hacı Zeynalabdin
136. Cəfər Hacı Kəlbi oğlu
137.  Səfərəli
138. Hacı Haqverdinin yetimləri
139. Molla Mirzəli
140. Eyvazəli-kor
141. Allahverdi Rəhimbaba oğlu
142.  Əmiraslan
143.  Sail
144.  Mehdi-ekpa
145. Məşədi Ələsgər
146.  Şükür Hacı Fəyyaz oğlu
147. Qafur Hacı Fəyyaz oğlu
148. Xəlifə Rəfi
149.  Əlicəfər Ordubadi
150.  Kərbəlayı Səfər-kasıb
151.  Sadıq-kök
152.  Rza
153. Ağa bəy Əlihüseyn ağa oğlu
154. Qədiməli-baqqal
155. İbrahim-Kərbəlayı Əhmədin qardaşı oğlu
156. Məmmədhüseyn
157. Abutalıb
158.  Kərbəlayı Əhməd
159. Məşədi Fətəli-bəhləduz
160. Nəzər -dəllək
161.  Sadıq Atababa oğlu
162. Məşədi Hüseyn
1842-ci  ildə  Şuşada  yaşayan  dövlət kəndliləri  hökumət tərə­
findən  kameral  siyahıya  alınıb.  Həmin  siyahıdan  Təbrizli  məhəl­
ləsində yaşayanları çıxarış edib, yazımıza köçürməyi qərara aldıq.
1. Əlinin dul arvadı 
Şəhrəbanu Döyrü qızı 
Oğlanları -  İsmayıl, Hüseyn, Həsən
2.  Allahverdi Döyrü oğlu
13

Arvadı -  Səkinə 
Oğlu -  Tağı 
Qızları -  Güllü, Könül
3. Tağı Hacı Lətif oğlu 
Arvadı -  Nisə
Oğlanları -  Əliməmməd, Kazım 
Qızları -  Xədicə, Bəyim
4.  Feyzulla Hacı Qafur oğlu 
Arvadı -  Nərim 
Oğlanları -  Şükür, Ərəb
Qızları -  Zəhra, Fatma, Ayna, Bəyim
5.  Məşədi Məmmədəli Allah verdi oğlu 
Arvadı -  Pəri
Oğlanlan -  Həsənəli, Kəlbalı 
Qızları -  Xeyrənsə, Bəyim, Qızyetər
6.  Mirzə Haqverdi Məşədi Ocaq oğlu 
Arvadı -  Fatmanisə
Oğlanlan -  Abbas, Ələkbər,  Ələsgər
Qızları -  Minə,  Səkinə
Qardaşı -  Həsən
Anası -  Şərəf Məşədi Bağır qızı
7.  Abutalıb Hacıbaba oğlu 
Arvadı -  Pəri
Oğlu -  Mahmud
Qızları -  Mehri, Nabat, Gilə
8. Həsən Kərbəlayı Qədiməli oğlu 
Arvadı -  Əcəb
Oğlu -  Ağakişi 
Anası -  Tükəz
9. Abbas Nəzər oğlu 
Arvadı -  Xırda 
Oğlu -  Aslan
Qızı -  Nabat
10.  Sadıq Məmmədqulu oğlu 
Arvadı -  Əziz
14
Oğlanlan -  Məmmədqulu, Rəhim, Əbdüləzim 
Qızlan -  Gülsüm, Gövhər, Bədir
11. Hacı Kərim Hacı Əsgər (Səfər) oğlu 
Qardaşı -  Şükür
Bacısı -  Xeyrənsə 
Anası -  Gülbəs
12. Məşədi Hüseyn Məmmədəmin oğlu 
Arvadı -  Tutu
Qızlan -  Balaxanım, Bəyim 
Anası -  Tükəzban
13.  Məşədi Şükür Hacı Fəyyaz oğlu 
Arvadı -  Fatma
Oğlanlan -  Məşədi Hacı (arvadı -  Bədimisə), Mehdiqulu, 
Abbas
Qızlan -  Nabat, Xanım
14.  Kərbəlayı Məmməd Mirzə oğlu 
Arvadı -  Hüsnü
Oğlu -  Məmmədhüseyn 
Qızı -  Zeynəb
Qardaşları  -   Məşədi  Əlihüseyn  (arvadı  -   Şirin,  qızı  -  
Xədicə),  Əbdülhüseyn  (arvadı  -   Balaxanım,  qızları  -   Bacıxanım, 
Püstə)
15.  Məşədi Qafur Hacı Fəyyaz oğlu 
Arvadı -  Ballı
Oğlanlan -  Həsən,  Məmmədhüseyn 
Qızları -  Qönçə, Cahan
16.  Əliqulu Abuzər oğlu 
Arvadı -  Gülsüm
Oğlanları -  Əkbər (arvadı -  Xatm, qızı -  Mehri), Məşədi Əli 
Qızı -  Zeynəb
17.  Abbas Hacı Haqverdi oğlu -  İrana gedib.
Arvadı -  Bəyim
Oğlanlan -  Hacı, Nəcəf 
Qızı -  Püstə 
Bacısı -  Qızyetər
15

Anası -  Tükəzban
18. Cəfər Hacı Kəlbi oğlu 
Arvadı -  Şirin 
Oğlu -  Kəlbəli 
Qızları -  Fatma, Zəhra 
Qardaşı -  İsmayıl 
Arvadı -  Fatma 
Anası -  Nigar
19.  Mirzəli Babaəli oğlu -  İrana gedib.
Arvadı -  Mələk 
Oğlanlan -  Tağı, Hacı, İbrahim
20. Rəhim Eyvazəli oğlu 
Arvadı -  Xeyrənsə 
Oğlu -  Həsən 
Qızları -  Şirin, Xanım 
Qardaşı -  Sadıq 
Bacısı -  Səkinə
21. Xudaverdi Rəhim oğlu -  İrana gedib.
Arvadı -  Fati 
Oğlu -  Sadıq 
Anası -  Ağabəyim
22. Paşa Məşədi Murad oğlu 
Arvadı -  Balaxanım 
Oğlu -  Rzaqulu 
Qızı -  Əzət
Qardaşları -  Hüseynəli (arvadı -  Fati, oğlu -  Süleyman,
Qızı -  Bəyim), Qasım (arvadı -  Tükəz, oğlu -  İsmayıl), Əsəd
23. Hacı Zeynalabdin oğlu 
Arvadı -  Bahar 
Oğlanlan -  Fərəc, Nəsrulla 
Qızı -  Mina
24.  Kərbəlayı Hüseyn Məşədi Həsən oğlu 
Qardaşı -  Ələsgər
Bacılan -  Şərəfnisə, Xeyrənsə 
Anası -  Pərzad
4-