F. I. O. Rahmonova X. N. Mavzu: Metallurgik xomashyolarni yiriklashtirish va briketlash jarayonlari. Reja

3.
Shixtaning yirikligi. Shixtani kuydirishdan oldin bo‘laklash. 
Aglomeratsion dastgohga shixtaning yirikligi juda katta ta’sir ko‘rsatadi. Shixtaning 
yirikligi ortishi bilan qaynar qatlamdagi gaz o‘tkazuvchanligi ortadi. Biroq, 
zarraning o‘zi talabga javob bergunga qadar maydalanishi kerak.
Tajriba natijalari shuni ko‘rsatdiki, shixtaning yirikligi maksimal 8–10 mm, 
yiriklik ortishi bilan ularning o‘lchami 5–10 mm gacha ortadi. Bu o‘lchamli zarralar 
50% ni tashkil etadi. Qolgan 47% zarralarning o‘lchami <12 mm bo‘ladi.
Ammo shuni eslatib o‘tish kerakki, yiriklik ortishi bilan oltingugurt 
aglomeratsiyasi sekinlashadi.
Turli xil konsentratlarning shixtaga qo‘shilishi ko‘p hollarda shixtaning 
yirikligini <0,1 mm gacha kichraytiradi. 
Aglomeratsion rudaning optimal yirikligi 0,5–5 mm atrofida bo‘ladi. 
Aglomeratsiya jarayoniga mayin maydalangan boyitmalar ham jo‘natiladi. Bu 
boyitmaning tarkibida 70% dan ortiq maydalangan fraksiya bo‘ladi. Dastlabki 
fraksiyada boyitma mavjud. Bunday mayin boyitma granula ishlab chiqarish uchun 
emas, aglomeratsiya uchun yaxshi xomashyo hisoblanadi. Mayin boyitmani 
kuydirish jarayonida u aglomeratsion mashinada gazni kam miqdorda o‘tkazadigan 
qatlam bo‘lib, u lenta bo‘ylab taqsimlanadi. Bu jarayonning borishi ish 
unumdorligini 40%gacha kamaytiradi. Shuni xulosa qilib aytish mumkinki, 
tarkibida mayin fraksiya bor shixtaning maydalanishi juda murakkab jarayon bo‘lib, 
uni kuydirishdan oldin tarkibini tayyorlash kerak.
4.
Yiriklashirishda va briketlashda qo‘llaniladigan asosiy dastgohlar.
Briketlash, termokimyo, mustahkamlik, g‘ovaklik, qovushtiruvchilar va chiqindi. 
Ruda va boyitmalarni briketlash termokimyoviy jarayon bo‘lib, eritishga beriladigan 
shixtani bo‘laklashdan iboratdir. Odatda, bu ruda va shixta tarkibiga birikmalardan 
tashqari metallurgik korxonalar chiqindisi hamda fluslar yig‘indisi kiradi. Briketlash 
– shixtani maxsus shaklga joylashtirib, uni presslash hamda ma’lum darajada issiqlik 
berish natijasida amalga oshiriladi. Issiqlik berish natijasida hosil bo‘lgan briketlar 
tarkibidagi unsur elementlar (S, P, As)dan tozalanadi. Olingan briketlarning fizik-
kimyoviy xususiyatlariga quyidagi texnologik talablar qo‘yiladi:

---

Imzo 
Sana
Bet 
 
TDTU OF 60712100-Metallurgiya. Rudalarni qayta 
ishlashga tayyorlash. 1Bs-22 Мet. Mustaqil ish. 2023. 
ass. Jalolov B.A. 
 
Ba ja rdi 
Tekshirdi