F. M. Şİrzadov tribotexniKİ avadanliq və vasiTƏLƏR
Yüklə 10,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2. Plastiki deformasiya ilə materialların emalı 2.1. Səthin plastiki deformasiya ilə möhkəmləndirilməsinin aktuallığı Detalların yeyilməyədavamlılığının yüksəldilməsi üçün daha çox sadə texnoloji və səmərəli üsul mexaniki bərkitmə, yəni səthin plastiki deformasiya etdirilməsi ilə möhkəmləndirilməsidir. Bu bərkitmə üsulunun texnoloji üstünlüyünə az əmək tutumu, detalların termiki emal sexinə daşınmaması və mexaniki sexdə istehsal axınının pozulmaması, səthi kəsmədən emal və kəsmə zamanı əmələ gələn mənfi təsirlərin olmaması və s. aiddir. Səthin plastiki deformasiyası ilə bərkidilməsi çox da baha olmayan metaldan hazırlanmış detalların kifayət qədər möhkəmliyini təmin etməyə imkan verir 29 ki, bununla da yüksək legirli poladların tətbiqindən imtina oluna bilər. Üsul poladdan, çuqundan, alüminiumdan, manqan və titan ərintilərindən, bürüncdən, tuncdan, bərk ərintilərdən və s. hazırlanmış detallara tətbiq olunur. Təcrübələrdən əldə olunmuş məlumatlara əsasən, səthi plastiki deformasiya üsulu ilə emal olunan detallar abraziv yeyilməyə qarşı effektli deyildir. Səthin plastiki deformasiya ilə bərkidilməsi o şəraitdə səmərəlidir ki, detallar axıcılıq həddi daxilində yüklənirlər. Bərkitmə nəticəsində maşınqayırma üçün səciyyəvi olan, mürəkkəb formalı detalların dözümlülük həddi 2, ani gərginlik konsentrasiyası ilə yüklənmiş detallarda isə 3 dəfəyə qədər artırılır. Həmçinin, kiçik radiuslu qaltelləri bərkitməklə, qaltel sahəsinin və valın en kəsiyinin eyni möhkəmliyini təmin etmək olar. Səthin plastiki deformasiya ilə möhkəmləndirilməsi dyirlətmə, qırma axını və almaz hamarlama üsulları ilə yerinə yetirilir. Bir sıra detallar üçün möhkəmləndirmə standartlara görə aparılmalıdır. Məsələn, dəmiryol nəqliyyatı vasitələrinin resor və yayları qırma axını, oxları isə diyirlətmə ilə bərkidilir; bütün gəmilərin üzgəc valı diyirlətmə ilə emal olunur; dişli çarxların dişlərinin emalında, bu üsulla yanaşı yüksək tezlikli cərəyan da tətbiq olunur. |