F. M. Xalimova turizm geografiyasi o‘quv qo‘llanma

4.2. Aholining yosh-jinc, irqiy, etnik va diniy tarkibi 
Aholining yosh-jinc tarkibi unga xos belgilar ichida eng muhimi hisoblanadi. 
Chunki yoshga qarab aholining jamiyatda tutgan o‘rni va ahamiyati baholanadi.
Butun dunyoda erkaklarning soni ayollarnikiga nisbatan qariyb 30 mln.ga 
ko‘proqdir. Lekin ayrim materiklar, regionlarda erkaklar bilan ayollar soni o‘rtasidagi 
farq sezilarli tusga ega. Bolalar yoshlarida barcha materiklar va regionlarda o‘g‘il 
bolalarning ustunligi ko‘zga tashlanadi. Dunyoda 0-14 yoshda har ming qizga 1040 
o‘g‘il bola to‘g‘ri keladi. Ushbu ko‘rsatkich Yevropada (1060), Osiyoda(1050) 
hamda Avstraliya va Okeaniyada (1059) undan ham yuqori. Faqat Afrika (1008) va 
Amerika (1029)da nisbatan past daraja bilan ifodalanadi. Bolalar sonidagi farqning 
kelib chiqishida tug‘ilgan har ming go‘dakning 520 tasi o‘g‘il bolalardan iborat 
bo‘lishligi omili hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi. 
Aholining asosan mehnatga layoqatli yoshdagi qismidan tashkil topgan 15-65 
yoshida dunyo bo‘yicha har ming ayolga 1020 ta erkak to‘g‘ri keladi. Yevropada 
erkaklar soni ayollar soniga teng, Osiyoda har ming ayolga 1049ta erkak, Avstraliya 
va Okeaniyada esa 1039 ta erkak to‘g‘ri keladi. Mazkur ko‘rsatkich Afrika (979 
erkak) va Amerika (990 erkak)da aksincha, ayollar ustunligi bilan ifodalanadi. 
Dunyoda uch-to‘rt ming xalq bo‘lib, ularning ichida aholisining umumiy soni 
100 dan, hatto o‘ntadan oshmaydigan mayda elatlardan (Hindistonda toda, 
Braziliyada botokuda va b.) soni 10 mln va 100 mlndan ziyod bo‘lgan yirik millatlar 
mavjuddir. Shular qatoriga xitoylar, yaponlar, braziliyaliklar, AQSh amerikaliklari, 
russlar, Hindistonliklar, bengallar, panjobliklar, bixarlar, livanliklar, nemislar va 
boshqalar kiradi. 

---

23 
Dunyo mamlakatlaridagi milliy chegaralar juda ko‘p hollar milliy 
madaniyatlarning aralashishini va birlashishini ta’minlaydi. Indentifikatsiyalarning 
Yaqinlashishi yuz beradi.
4

Birinchi guruhga bir millatli, yani asosiy millati jami aholisining 95%dan 
ortiq qismini tashkil etuvchi mamlakatlar bularga Yevropada Iclandiya, Irlandiya, 
Norvegiya, Daniya, Polsha, Germaniya va boshqalar, Osiyoda Yaponiya, KXDR, 
Koreya Recpublikaci, Bangladesh, Mongoliya, Armeniya, Yaman, Oman, Katar va 
boshqalar, Afrikada Micr, Liviya, Comali, Madagaskar, Janubiy Afrikadagi deyarli 
barcha mamlakatlar kiradi.
Ikkinchi guruhni ushbu ko‘rsatgich 70-95%ga teng bo‘lgan mamlakatlar 
Buyuk Britaniya, Fransiya, Icpaniya, Finlandiya, Ruminiya, Jazoir, Marokko, 
Zimbabve, Mavritaniya, Bosvana, Xitoy, Vetnam, Kambodja, Myanma, Turkiya, 
Curiya, Iroq, SHri-Lanka, Cingapur, AQSH, Avstriya, Yangi Zellandiya va boshqalar 
tashkil etadi. Shular qatoriga O‘zbekicton, Turkmaniston, Tojikiston, Ozarbayjon 
davlatlari ham kiradi. 
Uchinchi guruh mamalakatlarida (Eron, Afg‘onicton, Gruziya, Qirg‘iziston, 
Qozog‘iston, Pokiston, Malayziya, Laoc, Markaziy Sharqiy va Janubiy Afrika 
mamlakatlari va boshqalar) asosiy millat ulushi jami aholining yarmidan kam yoki 
ortiq biroq 70 %dan pact ko‘rsatkich bilan ifodalanadi.