Fanidan Amaliy mashg’ulotlar

Nazorat savollari
1. Lavanda qaysi qismidan ko‗paytiriladi? 
2. Lavanda qanday erlarga ekiladi? 
3. Issop o'simligini o‗stirishda parvarish ishlari nimalardan iborat? 
4. Issop o‗simliklaming tibbiyotdagi ahamiyati qanday? 
5. Lavanda va Issopning kimyoviy tarkibida qaysi moddalar bor? 
6. Mavrak qanday ko‗paytiriladi? 
7. Mavrak o‘simligini ekishga erni qachon tayyorlanadi? 
8. Buyrakchoy o'simligini o‗stirishda necha marta sug'oriladi? 
9 Buyrakchoy o'simligini o'simligini parvarish ishlari nimalardan iborat? 
10. Buyrakchoy o'simligini qaysi qismi tibbiyotda ishlatiladi? 
 
12-amaliy mashg’ulot 
Mavzu:
 Chala buta dorivor o‘simliklar (lavanda, issop, mavrak,
tog’jambil, buyrakchoy) ni dala sharoitida vegetativ ko’paytirish 
usullari 
 
Mashg‘ulotning maqsadi:
 
Mashg‗ulot davomida talabalarga chala butalarga 
kiruvchi lavanda va issop , mavrak, tog‘jambil, buyrakchoy o'simliklarini o‗stirish 
uslublari bilan tanishish va o‗rganish 
Zarur narsalar: 
xomashyo namunalari, plakatlar, urug‗lar, gerbariylarr. 
 
Nazariy tushuncha 
 
Tog’ jambili
(Thymus vulgaris
) Labguldoshlar (Lamiacae) oilasi, jambil-
(
Thymus
) turkumiga mansub, bo‘yi 40–60 sm ga yetadigan xushbo‘y yarimbuta o‘simlik. 
Asosiy ildizi pastga qarab burama hosil qilib o‘rnashgan, yon ildizlari esa atrofga kuchli 
tarqalgan bo‘ladi. Poyasi tik о‘suvchi, 4 qirrali, yuqori qismidan shoxlanadigan, kо‘p 
shoxchalari poyada qarama-qarshi joylashgan.
Barglari mayda, qisqa bandi bilan poyada qarama-qarshi joylashgan, uzunligi 5-10 
mm, eni 2-3 mm keladi. Tuxumsimon yoki ellipssimon shakldagi barglarning barg oralig‘i 
etdor, to‘rsimon tomirlangan. Gullari mayda, och pushti yoki oqish binafsha, pushti, 
binafsha-qizil rangli bo‘lib, ikki labli. Urug‘i tuxumsimon, uch qirrali yong‘oqcha, rangi 
tо‘qqо‘ng‘ir yoki qо‘ng‘ir qora, usti silliq. 
Tog‘ jambili may oyidan to kuzgacha gullab turadi. Avgustsentabr oylarida meva 
hosil qilib, urug‘ beradi. Mevasi kosacha barg bilan birlashgan 4 ta yong‘oqchadir. Bu 

---

~ 59 ~ 
o‘simlik urug‘idan ko‘payib, ochiq maydonda juda yaxshi rivojlanadi. Urug‘i 
tuxumsimon, uch qirrali yong‘oqcha, rangi tо‘q-qо‘ng‘ir yoki qо‘ng‘ir qora, usti silliq. 
Tog‘ jambil gullaganda er ustki qismi o‘rib olinib, quritiladi va maydalab, sim g‘alvirda 
elanadi. Tayyor mahsulotning tashqi ko‘rinishi barg, gul hamda ingichka poya 
aralashmalaridan (ba‗zan faqat bargdan) iborat. Bargi mayda, qisqa bandli, tekis qirrali, 
qirrasi ko‘proq ichiga qayrilgan bo‘lib, naycha shaklini hosil qiladi. Shuning uchun ham 
bargi chiziqsimon ko‘rinishda bo‘ladi. Tekislangan barg lansetsimon, uzunligi 5-10 mm, 
eni 2-3 mm, ba‗zan 5 mm. 
Gullari mayda, yakka yoki bir nechtasi birga joylashgan, gulkosachasi och yashil, ikki 
labli, besh tishli (yuqori labi 3 tishli, pastki labi esa ikki tishli) bo‘lib, oqimtir dag‘al tuklar 
bilan qoplangan.