6. İdraki (qnoseoloji) funksiyanı yerinə yetirərək fəlsəfə təbiət, cəmiyyət və
təfəkkürün mahiyyətınin və qanuna-uyğunluqlarının dərk edilməsinə kömək edir.
Müasir təbiətşünaslıq və ictimai elmlərlə sıx əlaqədə fəlsəfi dünya-görüşə
yiyələnmiş insan, dünyanın təbiı-elmi mənzərəsini mənimsəyir, ətrafında baş verən
çoxsaylı təbii və ictimai hadisələrin mahiyyəti və səbəbləri haqqında elmi-obyektiv
nəticələrə gələ bilir, onların inkişaf qanunauyğunluqlarını dərk edir, cəmiyyətdə
düzgün həyat proqramı tutur. Gerçəklik haqqında əldə etdiyi müxtəlif biliyi nəzəri
sistem halında ümumiləşdirir, dünyagörüşü faktına çevirir.
Fəlsəfə mövcudatın əsası, varlıq, materiya, şüur və s. kimi ən ümumi
anlayışlar haqqında nəzəri müddəalarını işləyib hazırlayarkən özünün
ontolojı funksiyasını (ontologiya - yunanca «ontos» (mövcudluq) və "loqos" (təlim)
mənası yerinə yetirir. İnsan fəaliyyəti haqqında təlim ilə fəlsəfə özünün praksioloji
(«praktikos» - yunanca fəaliyyət deməkdir), bəşəri sərvətlər (dəyərlər) haqqında
ideyaları ilə isə
aksioloji («aksios» - yunanca dəyər, sərvət deməkdir)
fünksiyasını həyata keçirir. Məhz bunlar da göstərir ki, dünyagörüşün rasional-nəzəri forması
olan fəlsəfənin qədim dövrdən indiyədək ən başlıca vəzifəsi ən ümumi ideya və
təsəvvürləri, ən ümumi qanun və kateqoriyaları işləyib hazırlamaqdan ibarət
olmuşdur.
Metodoloji funksiya cəhətdən fəlsəfə, dialektik metod prinsiplərinə
(ziddiyyətlilik, inkarlıq, yeninin qarşısıalınmazlığı, özüinkişaf və s.) istinadən
insana təbii və sosial gerçəkliyin dərk edilməsi və dəyişdirilməsi üçün ümumi
yanaşma üsulu, qayda və metod verir, ümumi nəzəri-fəlsəfi metodoloji prinsiplərlə
onu silahlandırır.
Dünyagörüşü sistemində fəlsəfə həm də şəxsiyyətlə təbiət və cəmiyyət
hadisələri arasında əlaqə və münasibətləri, insan təcrübəsinin bütün formalarını
