FəLSƏFƏ, onun predmeti VƏ CƏMİYYƏTİn məNƏVİ İNKİŞafinda rolu

Canlı təbiətdə inikasın inkişafının növbəti mərhələsi həssaslıq, duymaq 
qabiliyyəti olmuşdur
. 
Canlılar üçün səciyyəvi qıcıqlanmadan fərqli olaraq duyğu 
yalnız heyvan və insan üçün xarakterikdir
. 
Duyğuda xarici qıcıqlandırma enerjisi 
şüur faktına çevrilir
. 
Qıcıqlanma kimi duyğu da xarici aləmin orqanizmə təsirinin 
nəticəsidir
. 
Həm də bu halda orqanizmin cavab verdiyi xarici qıcıqlandırıcılar 
dairəsi xeyli genişdir. İndi orqanizm rənglərə, qoxulara, səslərə reaksiya göstərir, 
dadı duyur, istini, soyuğu, rütubəti qavrayır və başqa mexaniki, fiziki təsirlərə 
cavab verir. 
Orqanizmdə yalnız müəyyən xarici təsirləri qavraya bilən orqanlar 
yaranır
. 
Orqanizm inkişaf etdikcə onun duyğuları da get
-
gedə zəngin və rəngarəng 
olur, ətraf mühitə uyğunlaşmaq qabiliyyəti artır, mühitlə xüsusi əlaqə orqanı
-
mərkəzi əsəb sistemi
meydana 
gəlir
. 
İnikas formalarının təkamülü ilə yanaşı, onun 

---

gerçəkliyə adekvatlıq dərəcəsi
də artır
. 
O getdikcə differensiallaşaraq orqanizmə 
ətraf mühit haqqında daha çox informasiya verir
. 
Heyvan psixikasının yüksək 
inkişaf səviyyəsi və inkişafın yüksək adekvatlıq dərəcəsi inikasın ali forması olan 
insan şüurunu yaratmışdır
. 
 
3. Sosial inikasın (insan cəmiyyətində) səviyyələri
 
Şüurun mahiyyətindən danışmazdan əvvəl qeyd edək ki, insanın şüurlu 
fəaliyyətinə onun fikirləri, duyğuları, təsəvvürləri, hissləri, iradəsi, xarakteri və s. 
daxildir. 
İnsanın şüuru onun psixikasının bir hissəsidir
, 
çünki psixika şüurdan əlavə 
şüuraltı və qeyri
-
şüuri prosesləri də ehtiva edir
.