Fənn: Çıxan protezlərin hazırlanma texnikası Şöbə: “Ortopedik stomatologiya” 2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci

Fənn: Çıxan protezlərin hazırlanma texnikası 

 

Şöbə: “Ortopedik stomatologiya” 

2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 

 13 

 

MÖVZU  9.

 

Protezin  klammer  fiksasiyası. Klammer  xətti.  Klammerlərin  növləri. 

 

Klammerlər  protezin  ağız  boşluğunda  fiksasiya  və  stabilizasiyası  üçün  ən  geniş  yayılmış 

elementdir.  Fiksasiya  dedikdə  protezin  nisbi  sakitlik  vəziyyətində,  danışıqda  ağız  boşluğunda 

dayanması,  stabilizasiya  dedikdə  isə  çeynəmə  zamanı  protezin  ağız  boşluğunda  dayanması  nəzərdə 

tutulur. 

 

“Klammer” alman sözü olub, qarmaq deməkdir. Klammerlər bir neçə qrupa bölünür: 

1. Materialına görə: metal, plastmas və qarışıq 

2. Söykəndiyi yerə görə: diş, dişəti (pelot) və diş-dişəti 

3. Formasına görə: dairəvi, yarımdairəvi, lentşəkilli 

4. Hazırlanma üsuluna görə: ştamplanmış, əyilmiş və tökmə 

5. Funksiyasına görə: tutucu, dayaq  və dayaq-tutucu 

6. Dişi əhatə etməsinə görə: birçiyinli, ikiçiyinli, ikiqat, üzükvari,  ardıkəsilməz və s. 

7. Bazisə birləşmə üsuluna görə: sərt və ya stabil, yaylı və ya yarımlabil (hərəkəti dayandıran) və 

oynaqlı və ya labil birləşmə 

Klammerlər  xrom-nikel,  xrom-kobalt  və  qızıl-platin  ərintilərindən  tökmə  və  ya  əymə  üsulu  ilə 

hazırlanır.  

Dayaq diş zəif ekvator olduqda, düzgün yerləşmədikdə və ya dişdə karioz və travmatik qüsurlar 

olduqda  qapaqla  örtülür.  Qalan  hallarda  dairəvi  və  yarımdairəvi  klammerlər  dayaq  dişinə  qapaqsız, 

lentşəkillilər isə minanı zədələdiyi və altında qida qalıqları qaldığı üçün yalnız metal qapaq üzərindən 

qoyulur. 

Hissəvi  çıxan  protezin  fiksasiya  və  stabilizasiyası  dayaq  dişlərin  sayından,  klammerlərin 

protezdə yerləşməsindən və diş cərgəsi qüsurunun topoqrafiyasından asılıdır.  

 

Klammerlərin sayından asılı olaraq nöqtəvi, xətti və müstəvi klammer fiksasiyası ayırd olunur.  

1.  Nöqtəvi  fiksasiya:  protezdə  dayaq  nöqtə  rolu  oynayan  bir  dişdə  yerləşən  bir  klammer  olur. 

Belə fiksasiya az effektivdir, çünki fiksasiya zamanı  protezin davamlılığı pozulur.   

2. Xətti fiksasiya: protezdə bir-birilə xətti olaraq birləşən iki klammer var. Diaqonal, transversal 

və sagital klammer xətləri olur. Diaqonal klammer xətti protez bazisini diaqonal üzrə 2 bərabər hissəyə 

bölür. Məsələn, bir klammer sağ I premolyarda, ikinci isə sol II molyarda yerləşir. Bu klammer xətti 

aşağı çənə protezinə daha əlverişlidir. Məsələn, hər iki premolyar üzərində klammer qoyulur. Bu xətt 

çənənin linqvari hərəkətləri zamanı dişləri laxlamadan qoruyur. Sagital klammer xətti yalnız çənənin 

bir tərəfində iki dayaq dişi olduqda tətbiq olunur, az effektivdir. 

3. Müstəvi fiksasiya: 3 və daha çox klammerlər qoyulur. Üçbucaq, trapesiya və düzgün olmayan 

dördbucaq şəklində müstəvi fiksasiya ayırd edilir. Müstəvi fiksasiya  ən çox bügel protezlərinə tətbiq 

olunur.  

Klammerlərin  protezdə  yerləşdirilməsi  həkim  tərəfindən  dayaq  dişinə  əsasən  təyin  edilir.  Bu 

zaman ilk növbədə dişin davamlılığı, klinik vəziyyəti nəzərə alınır. Dayaq diş dəqiq anatomik formaya 

və  hündür taca malik olmalıdır. Ekvator zəifdirsə, diş konus şəkillidirsə metal qapaq hazırlanmalıdır. 

Dayaq  diş  seçilməsi  zamanı  onun  digər  dişlərlə  paralelliyi  və  antoqanistlərlə  münasibəti  mühüm 

əhəmiyyət kəsb edir.