Fənn: Çıxan protezlərin hazırlanma texnikası Şöbə: “Ortopedik stomatologiya” 2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci

 

 

---

Fənn: Çıxan protezlərin hazırlanma texnikası 

 

Şöbə: “Ortopedik stomatologiya” 

2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 

 17 

 

MÖVZU  10.

 

Süni  dişlər haqqında  məlumat,  onların  növləri.   

Yaş və cinsdən  asılı olaraq süni  diş formaları,  seçilməsi. 

 

Bütün çıxan protezlərin konstruksiyasına süni dişlər daxildir. Süni dişlər müəyyən funksional və 

estetik tələblərə cavab  verməlidir. Çıxan protezlərin konstruksiyasında süni dişlərin hansı materialdan 

hazırlanması  böyük  rol  oynayır.  Dişlər  ağız  boşluğu  toxumalarına  və  protez  sahəsinə  mənfi  təsir 

göstərməyən  materialdan  hazırlanmalı,  müəyyən  anatomik  formalı olmalı,  təbii  dişlərə oxşamalıdır, 

davamlı olub, az sürtülməlidir. Süni dişlər çinidən, plastik kütlədən, paslanmayan poladdan, qiymətli 

metaldan  hazırlanır.  Bazisə  bərkidilməsinə  görə  kramponlu,  diaterik,  dəlikli,  birləşdirici  vasitəsi 

olmayan (plastmas) dişlərə bölünür. Bazisdə yerləşməsinə görə ön dişlərə, yan və ya çeynəmə dişlərinə 

bölünür. Bazisi qızdırdıqda çini dişləri protezdən ayırmaq olur. Plastmas dişlər isə protezdən ayrılmır. 

Protezi rekonstruksiya etdikdə çini dişlərdən yenidən istifadə etmək mümkündür. 

Çini  dişlər  möhkəm,  lakin  kövrəkdir,  çətin  yonulur,  plastmas  süni  dişlər  isə  istənilən  qədər 

yonula bilir. 

Material  fərqindən  əlavə  dişlərin  seçilməsinin  estetik  görüşləri  də  var.  İri  sifətli  adamlarda 

protezə  xırda  süni  dişlər  düzmək  olmaz.  Kişilərin  dişləri  qadınların  dişlərindən  iri  olub,  rəngləri  də 

seçilir. Qadınlar üçün protezin estetik cəhətinin daha çox əhəmiyyəti var. 

Yaşlı və cavan xəstələrdə də süni dişlərin düzülməsində estetik xüsusiyyət və davamlılığa diqqət 

yetirmək  lazımdır.  Belə  ki,  yaşlı  xəstələrdə  2-3  il  ərzində  süni  dişlərin  sürtülməsi  nəticəsində 

okklüzion səth sürtülür, hamarlaşır. Belə xəstələrdə yenidən protez hazırlanması zamanı diş cərgəsi 

qövsünün ölçü və formasında dəyişikliklər aparmaq lazım gəlir. 

Süni dişlərin düzgün seçilməsinin gələcək protezin davamlılığında böyük rolu var. Həkim süni 

dişlərin rəngini, formasını, ölçüsünü təyin edir. Bu zaman xəstənin yaşı, cinsi, ixtisası, göz, saç, dərinin 

rəngi,  yuxarı  dodağın  ölçüsünə  diqqət  verilir.  Yaşlı tünd  çay  içən, siqaret  çəkən  xəstələrdə  dişlər  bir 

qədər sarımtıl, sarışın, cavan insanlarda və qadınlarda isə daha  ağımtıl dişlər seçilir. 

Süni  dişin  eninə  və  uzununa  ölçüləri,  forması  üzün  öndən  və  yandan  görünüşünə,  diş  cərgəsi 

qüsurunun ölçüsünə görə seçilir. Alveol çıxıntı az atrofiyalaşıbsa dişlər yastı boyunlu və əksinə seçilir. 

Süni  dişin  hündürlüyünün  təyini  ön  şöbədə  alveol  çıxıntının  atrofiyalaşmasından  asılı  olub, 

estetik məqsəd daşıyır. Hamar, alçaq, alveol çıxıntısı olduqda ön dişlər boyunətrafı nahiyədə bir qədər 

genişlənmiş olmalıdır, əksinə olduqda boyunətrafı nahiyəsi ensiz və daxili səthi çox maili olan dişlər 

götürülür. 

Ön tərəfdə çini dişlər düzülürsə, dişlərin bir-birin örtməsinə fikir verilməlidir. Dərin örtülmədə 

eninə kramponlu dişlər seçilir. Örtülmə çox dərin olarsa, ya metal örtüklü dişlər, ya da plastmas dişlər 

götürülməlidir. Yan dişlər qüsurun ölçüsündən asılı olaraq seçilir. Krampon süni dişlər düyməvari və 

ya silindrik oxu olan çini dişlərdir. (ön şöbə) 

Diatorik çini dişlərin dişəti səthində vertikal dairəvi kolbavari çıxıntı və horizontal ensiz kanalı 

var. Bunlar dişlərin protez bazisinə möhkəm oturdulması üçündür. (yan şöbədə) 

Plastmas  süni  diş  lüminofor  tərkibli  sopolimerdən  hazırlanır.  Dəlikli  çini  dişlər  oral  tərəfdə 

silindrik dişüstü lövhəli çıxıntı olan dişlərdir. 

Üzün forması mərkəzi kəsicilərə bənzəyir. Bu dişlərin seçilməsində əsas götürülür. Ulyams 3 tip 

üzə  -  kvadrat,  üçbucaq  və  oval  dişləri  seçməyi  təklif  etmişdir.  Nelson  belə  hesab  edir  ki,  nəinki 

dişlərin, hətta diş cərgələrinin forması da üzə uyğundur.  Bu Nelson triadası adlanır.