Seçilmiş əsərləri X
271
iqtisadi qurumları ilə bağlıdır. Bu mənada, belə sözləri aşağı-
dakı kimi qruplaşdırmaq olar:
1. Kollektiv təsərrüfat sahələri ilə bağlı söz və ifadələr:
kolxoz, sovxoz, kolxoz sədri, briqadir, briqada, şagird istehsa-
lat briqadası, anbardar, ferma, ferma müdiri, kənd soveti, sosi-
alist əməyi qəhrəmanı, Sovet İttifaqı qəhrəmanı, Ümumittifaq
Kənd Təsərrüfatı Sərgisi, xırman, beşillik plan, raykopittifaq,
Aqrar sənaye birliyi
və s.
2. Siyasi qurum və idarəetmə ilə bağlı söz və ifadələr:
raykom, partkom, RİK, komsomol komitəsi, komsorq, pioner,
komsomol, oktyabryat, leninçilər, xalq nəzarəti komitəsi, NKVD,
üçüncü şöbə, Şura höküməti (sovet höküməti), Ali Sovet, Ali
sovetin sessiyası, yerli sovetlər, pioner baş dəstə rəhbəri, pioner
düşərgəsi, fəhlə - gənclər briqadası, pioner qalstuku
və s.
3. Dövlət emblemlərinin adları:
Oraq - çəkic (fəhlə
kəndli ittifaqı), Sovet İttifaqının himni, Qızıl bayraq və s.
4.Orden, medal və niĢan adları:
Pioner nişanı, komso-
mol nişanı, Qızıl Bayraq ordeni, Lenin ordeni, Qəhrəman ana
medalı, Əmək İgidliyinə Görə medalı
və s.
Göründüyü kimi, köhnə üsul-idarə sisteminin dağıdılması
və tarixə kömülməsi ilə bərabər, bu obyektlərin dil ifadəçiləri
də tarixizmlər sırasına keçmişdir.
Sosializmdən kapitalizmə dönüş prosesində dilimizdə for-
malaşan elə mürəkkəb idarə adları da vardır ki, ifadə etdikləri
qurumların keçid mərhələsinə məxsus müvəqqəti mövcudiyyəti
ərzində işlək olmuş və denotantlarının yoxa çıxması ilə belə
sözlər də işləklikdən çıxmışdır. Belə ifadələr arasında BKT
(birgə kəndli təsərrüfatı) abbreviaturasını qeyd etmək olar.
BKT-lər kolxoz və sovxoz təsərrüfatından xüsusi mülkiyyət-
çiliyə keçiddə aralıq mərhələsinin məhsulu idi.
Qeyd etməliyik ki, belə abbreviaturaları təşkil edən sözlər
ayrı-ayrılıqda arxaikləşməsə də, tərkib daxilində ad ifadəçiləri
olaraq işləkliyini itirmişdir.
|
