«Fizika oqıtıw metodikası» páninen «Fizikadan másele sheshiw sabaqları hám olardıń áhmiyeti»

Yarım o'tkizgishler optikasi
1. Buzılǵan valent zonaǵa iye yarım ótkizgishde >E_g jaqtılıq kvantın jutıwda payda bolatuǵın bólekshe energiyasın anıqlań. Elektronlardıń effektiv massasın m_n=0,05m₀ hám taǵı jeńil hám salmaqli geweklerdiń effektiv massaların uyqas halda m_pl=0,12 m₀ hám m_ph=0,5m₀ dep, dispersiya nızamın parabolik hám izotropik dep esaplań. E_g=1,43 ev, =1,5 ev dep qabıl etiń.
Beriliwi:
>E_g
m_n=0,05m₀
m_pl=0,12m₀
m_ph=0,5m₀
E_g=1,43 eV
=1,5 eV
Tabıw kerek: E_n -? E_ph -?
Sheshiliwi: Jeńil gewektiń payda bolıw jaǵdayına keltirilgen massanı tómendegishe alamız :

Vertikal emesligin esapqa almay, elektron hám gewekler ushın kvazitolqinlar vektorlarınıń úlkenligi tómendegishe boladi:


Analogik túrde salmaqli gewekler payda bolıwı tómendegine iye bolamız :
m_rh=0,0454m₀, E_n=6,4·10^-2 eV, E_ph=6·10^-3 eV [9; 83-103b.]
“Fizikalıq sózlik oyıni” metodı.
Oqıtıwshı bir háripti doskaǵa jazadı, oqıwshılar bolsa, sol hárip menen baslanatuǵın fizikalıq termin, fizikalıq shama, fizikalıq ásbaplar, ólshew birlikler hám taǵı basqalardı dápterlerine ózlerishe jazadılar. Keyin qaysı oqıwshı neshe sóz dizbegi-termin jazǵanın aytadı. Oqıtıwshı aylanıp tekserip yuradi, kim kóp jazǵan bolsa, ol oqıwshı birinshilikti aladı. Keyin sol oqıwshınıń tapqan sózleri, orqada qalǵan oqıwshılarda bolmaǵan sózleri doskaǵa jazıladı hám hámme oqıwshılar doskadan ózleri tapa almaǵan sózlerdi kóshirip aladılar. Mısalı, T hárıbi tezlik, dawıs, tábiyaat, tormoz, terbelis, temperatura, termodinamika, Tesla, termoyadro, tezlatgich, tartılıw, tranzistor, transuran, turbulent, tútin, tolqın, tegis tezlanuvchan, tegis astenlewshen sıyaqlı sózler bolıp tabıladı.
Mısalı “METOD” sózindegi háriplerge bul texnologiyanı qollaymiz:
“M” - másele,mısal,mayatnik.
“E” - eksperimental,elektr,EJúk.
“T” - temperatuwra,teń salmaqlılıq.
“O” - oray.
“D” - diametr hám t.b.
JUWMAQ
Juwmaqlap aytatin bolsaq, máseleler mazmunına qaray, mexanikaǵa, molekulyar fizikaǵa, elektrǵa tiyisli hám basqada bolıwı múmkin. Bunday bóliniw shártli ekenin bilemiz, sebebi kóbinese bir máseleniń shártinde fizikaniń bir neshe bólimlerindegi maǵlıwmatlardan paydalanıladı. Sonıń menen birge, politexnik mazmunǵa iye bolǵan, dóretiwshilik qábiletlerdi rawajlandırıwǵa qaratılǵan, tariyxıy xarakterdegi maǵlıwmatlardı óz ishine alǵan máselelerge klassifikatsiyalanadi.
Sonı ayrıqsha atap ótiw kerek búgingi ótilgen tema túsindiriliwi hám oqıwshılarǵa jetip barıwı quramalı esaplanadı. Sebebi tema turmısımızda ushraytuǵın hádiyselerdiń ózi bolıp tabıladı. Olardıń turmısımızdaǵı ornı, wazıypaları, qollanıwı haqqında tereń oylaw, biliw hám kóz aldına keltiriw ańsat bolıp tabıladı. Biraq olardıń fizikalıq talqının biliw, nızam hám qaǵıydalardı yadlaw qıyınshılıq tuwdırıwı múmkin. Áne sol qıyınshılıqlardı jeńiw ushın biz aldıńǵı pedagogikalıq texnologiyalardan paydalanıp sabaq ótiwdi shólkemlestirdik. Búgingi informaciya texnologiyalar ásiri dáwirdiń oqıtıw sistemasındaǵı aktual mashqalalarınan biri de sonda. Yaǵnıy biz dástúriy sabaqtan azmaz shetlesıp, tradiciyaǵa tán bolmaǵan sabaq túrin, hár qıylı taǵı topar bolıp islew oyınları, qızıqlı shınıǵıwlardı tawıp, auditoriyanı temaǵa qızıqtırıw hár qıylı sorawlar oyatıw, zamanagóy qurallardan bolsa slayd, videorolik, elektron laboratoriyalar islew fizika pánine bolǵan muhabbattı asırıw, oqıwshılardı bahalaw hám álbette hár bir pánniń óz aldına qoyǵan maqset hám wazıypaların ámelge asırıwda úlken ról oynaydı.
Álbette oqıwshılar qızıǵıwshılıǵı hár túrlı boladı, olar fizika pánine qızıqpawı múmkin. Hár bir oqıtıwshınıń wazıypası bolsa óz pánine bolǵan qızıǵıwshılıqtı arttırıwdan ibarat.Oqıwshılar menen birgelikte kóbirek islesiwimiz kerek. Bul fizikadan másele sheshiw sabaqları hám áhmiyeti temasınnan kóbirek jumıslar júritilgen ekenin túsinemiz.