la -
ri -
miz -
ni hal et-
dik .
Eslatma! Agar undosh ikkita unli o‘rtasida kelsa, o‘zidan keyingi unli bilan bo‘g‘in hosil
qiladi.
Masalan, deng-iz emas, de-ngiz, bol-a-lar-i emas, bo-la-la-ri, sing-il emas, si-ngil.
M: biriktirilgan –
M: Radiokarnay –
M: Aytolmaganliklaringizdandir –
Eslatma! Ng harfiy birikmasi ikki unli orasida kelsa, bo‘g‘inga ko‘chirganda ikkinchi unli
bilan bo‘g‘in hosil qiladi. Masalan, ko‘ngil – ko‘-ngil; singil – si-ngil; dengiz – de-ngiz.
Eslatma!_Agar_ng_dan_keyin_undosh_kelsa,ng_birinchi_bo‘g‘inda_qoladi._Masalan,_singli_–_sing-li;_ko‘ngli_–_ko‘ng-li,_manglay_–_mang-lay.__Eslatma!'>Eslatma! Agar ng dan keyin undosh kelsa,ng birinchi bo‘g‘inda qoladi. Masalan, singli –
sing-li; ko‘ngli – ko‘ng-li, manglay – mang-lay.
Eslatma! Yevropa tillaridan kirgan so‘zlarda n va g alohida tovush, alohida harf hisoblanadi
va ikkalasi ikki bo‘g‘inga ajraladi. Masalan, ingliz – in-gliz; kongress – kon-gress, shtanga –
shtan-ga.
Eslatma! Menga, senga, unga kabi so‘zlarda –ga jo‘nalish kelishigi qo‘shilgan. Shuning
uchun ikkiga ajratiladi. Men-ga, sen-ga, u-ga.
Eslatma! O‘zbek tilida bo‘g‘inlarning quyidagi turlari uchraydi:
1.
Bir unlidan iborat : o-na, o-lam, u;
2. Unli + undosh : os-mon, ar-mon;
3.
Undosh + unli + undosh: dav-lat, mak-tab;
4.
Unli + undosh + undosh ; aql, ilm;
5.
Undosh + unli + undosh + undosh : qarz, shart, farz.
Eslatma! Poliglot so‘zining ma‘nosi ―
ko‟p til biluvchi ‖.
Eslatma! So‟zlarning bo‟g‟inga ajralishi bilan asos va qo‟shimchaga ajralishi ba‘zan
teng bo‘ladi, ba‘zan teng bo‘lmaydi. Bu qoida faqat bir bo‘g‘inli so‘zlarga xos.
Eslatma! Agar undosh bilan boshlanuvchi qo‟shimcha qo‟shilsa bo‟g‟in va asos- qo‟shimchaga ajratish teng. Unli bilan boshlanuvchi qo‟shimcha qo‟shilsa teng emas.
10
Teng So‘z +qo‘shimcha
So‘z
Bo‘g‘in
Asos va qo‘shimcha
Non + ni
nonni
Non-ni
Non-ni
Uy + ga
uyga
Uy-ga
Uy-ga
Jon + ni
jonni
jon-ni
jon-ni
Teng emas So‘z +qo‘shimcha
So‘z
Bo‘g‘in
Asos va qo‘shimcha
Non + i
noni
no-ni
non-i
Uy + ing
uying
u-ying
uy-ing
Jon + i
joni
jo-ni
jon-ing
