Fozilov ilxom suzish va uni o‘qitish metodikasi

 
7.
 
Suzishga stardan chiqish va burilishlarni o‘rgatish haqida nazariy 
ma’lumotlar berish 
 
Suzishni boshlash va burilish raqobatbardosh suzishning muhim tarkibiy 
qismidir. Ular musobaqada g‘alaba qozonish va mag‘lub bo‘lish o‘rtasidagi farqni 
yaratishi mumkin. Shunday qilib, murabbiylar ham, suzuvchilar ham ushbu 
ko‘nikmalarni samarali o‘rgatish bo‘yicha nazariy ma’lumotlarni tushunishlari 
kerak. 
Suzish boshlanishi: 

---

160 
Suzish starti poyga boshida boshlang‘ich bloklardan suvga sho‘ng‘ishni o‘z 
ichiga oladi. Quyida suzishni o‘rgatish bo‘yicha ba’zi nazariy ma’lumotlar 
keltirilgan: 
1. Tana holati: Suzuvchining tana holati muvaffaqiyatli boshlash uchun juda 
muhimdir. Suzuvchi qo‘llarini tepada, qo‘llarini birlashtirganda va boshini qo‘llar 
orasiga qo‘yib, ravon holatda bo‘lishi kerak. 
2. Oyoqning joylashishi: Suzuvchi oyoqlarini yelka kengligida bir-biridan 
oyoq barmoqlari bilan boshlang‘ich bloklarning old chetidan ushlab turishi kerak. 
3. Reaksiya vaqti: Suzuvchining start signaliga reaksiya vaqti juda muhim. 
Ular signalni eshitishlari bilanoq suvga tushishga tayyor bo‘lishlari kerak. 
4. Oldinga harakat: Suzuvchi boshlang‘ich bloklarni oyoqlari bilan itarish 
orqali iloji boricha oldinga impuls hosil qilishi kerak. 
Suzishda burilishlar: 
Poygada suzish burilishlari juda muhim, chunki ular suzuvchiga tez 
yo‘nalishni o‘zgartirish va tezligini saqlab qolish imkonini beradi. Quyida suzish 
burilishlarini o‘rgatish bo‘yicha ba’zi nazariy ma’lumotlar keltirilgan: 
1. Tananing aylanishi: Suzuvchi burilishni boshlash uchun tanasini tez 
aylantirishi kerak. Tezlikni saqlab qolish uchun aylanish tez va silliq bo‘lishi 
kerak. 
2. Qo‘l harakati: Suzuvchi qo‘llarini pastga va orqaga tortib, impuls hosil 
qilishi va burilishga tayyorlanishi kerak. 
3. Boshning holati: Suzuvchi tana holatini saqlab turish uchun burilish vaqtida 
boshini pastga tushirib, hovuz tubiga qarashi kerak. 
4. Tepish: Suzuvchi burilish davomida tezligini saqlab qolish uchun kuchli 
zarbani bajarishi kerak. 
Suzishni boshlash va burilishlarni o‘rgatish uchun nazariy ma’lumotlar haqida 
batafsil ma’lumot: 
Suzish boshlanishi: 
1. Tana holati: 

---

161 
Suzuvchi tanasini tekislangan holatda cho‘zish orqali iloji boricha ko‘proq sirt 
maydonini yaratishga intilishi kerak. Bosh qo‘llar orasida bo‘lishi kerak, qo‘llar 
esa boshning ustiga cho‘zilgan bo‘lishi kerak. Suzuvchi o‘z yadrosini qattiq va 
mahkam ushlab turishi kerak, oyoqlari esa tekis va bir-biriga bosilgan bo‘lishi 
kerak. 
2. Oyoqning joylashishi: 
Suzuvchining oyog‘ining boshlang‘ich blokda joylashishi suvga tushish 
uchun kerakli kuchni yaratish uchun juda muhimdir. Suzuvchi oyoqlarini yelka 
kengligida bir-biridan ajratib qo‘yishi kerak, barmoqlari boshlang‘ich blokning 
oldingi chetidan ushlab turishi kerak. Suzuvchi o‘z vaznini ikki oyog‘iga teng 
taqsimlashni maqsad qilishi kerak. 
3. Reaksiya vaqti: 
Suzuvchining reaksiya vaqti ularning boshlanishi uchun juda muhimdir. Ular 
tayyorgarlik ko‘rishlari va diqqatni jamlashlari, boshlang‘ich signalni kutishlari 
kerak. Suzuvchi boshlang‘ich signaliga imkon qadar tezroq javob berishga intilishi 
kerak, lekin noto‘g‘ri boshlamasdan. 
4. Oldinga siljish: 
Suzuvchi start paytida iloji boricha oldinga siljish hosil qilishga intilishi 
kerak. Bunga oyoqlari bilan boshlang‘ich blokni itarish, tanalarini bir tekis holatda 
ushlab turish va tepish va zarbalar bilan suvda harakat tezligini saqlab qolish orqali 
erishiladi. 
Suzish burilishlari: 
1. Tananing aylanishi: 
Suzuvchi yo‘nalishni o‘zgartirish uchun tanasini tez aylantirib, burilishni 
boshlashi kerak. Aylanish silliq va tez bo‘lishi kerak, bunda qorin bo‘shlig‘i 
mushaklari aylanishni yaratishga yordam beradi. Suzuvchi o‘z tanasini bir suyuqlik 
harakatida aylantirishni maqsad qilib qo‘yishi va tana holatini tartibga soluvchi va 
qattiq ushlab turishi kerak. 
2. Qo‘l harakati: 

---

162 
Suzuvchining qo‘l harakati burilish paytida ularning tezligini saqlab qolish 
uchun juda muhimdir. Suzuvchi qo‘llarini pastga va orqaga tortib, ularni tanaga 
yaqin ushlab turishni hosil qilishi va burilishga tayyorlanishi kerak. Suzuvchi 
burilish vaqtida tirsaklarini baland va yon tomonlariga yaqin tutishni maqsad 
qilishi kerak. 
3. Boshning holati: 
Suzuvchi burilish vaqtida boshini pastga tushirib, hovuz tubiga qarab turishi 
kerak. Bu ularning tana holatini saqlab qolishga yordam beradi va burilish paytida 
tortishni kamaytirishga yordam beradi. Suzuvchi burilish davomida boshi va 
tanasining holatini bir tekis va qattiq ushlab turishi kerak. 
4. Tepish: 
Suzuvchi tezlikni saqlab qolish uchun burilish vaqtida kuchli zarbani bajarishi 
kerak. Tepish kuchli bo‘lishi kerak, bu suzuvchini keyingi zarbaga undashga 
yordam beradi. Suzuvchi burilish paytida oyoqlarini bir-biriga bog‘lab turishi va 
ravon holatini saqlab turishi kerak. 
Umuman olganda, suzishni boshlash va aylanishni o‘rgatish nazariya va 
amaliyotni o‘z ichiga oladi. Murabbiylar va suzuvchilar ushbu ko‘nikmalar 
bo‘yicha nazariy ma’lumotlarni tushunish uchun birgalikda ishlashlari va keyin 
mahoratga erishish uchun ularni mashq qilishlari kerak. Fidoyilik va amaliyot bilan 
suzuvchilar start va burilishlarini yaxshilashlari va poygalarida muvaffaqiyatga 
erishishlari mumkin. 
Xulosa qilib aytganda, suzishni boshlash va burilish raqobatbardosh 
suzuvchilar uchun muhim ko‘nikmalardir. Ushbu ko‘nikmalarni samarali o‘rgatish 
bo‘yicha nazariy ma’lumotlarni tushunish murabbiylar va suzuvchilarga o‘z 
poygalarida muvaffaqiyatga erishishga yordam beradi.