Fransiyada markazlashgan davlatning tashkil topishi

General shtatlar. Bunga javoban Fransiya qiroli 1302-yilda uch toifa vakillari: ruhoniylar, dvoryanlar va shaharliklarni chaqirib, ularga papa bilan mojaroni muhokama qilishni taklif etadi. Fransiyada birinchi va ikkinchi toifalar soliq to‘lamagan, uchinchi toifadan asosan boy shaharliklar chaqirilgan.
General shtatlar (yalpi toifalar) – Fransiyadagi oliy tabaqaviy-vakillik muassasasi.
Dvoryanlar (nomdor zodagonlar) – feodallar toifasining imtiyozli qismi. Imtiyozlar merosiy bo‘lgan.
Keng jamoatchilik ko‘magiga tayangan Filipp IV papaga qarshi harakatni boshlab, to‘liq g‘alaba qozonadi. Fransiya arxiyepiskopi papalikka saylanadi. Uning davrida papa qarorgohi Rimdan Fransiyaning janubi – Avinon shahriga ko‘chib o‘tishiga qaror qilinadi. Avinon fransuz
qiroli mulkiga kirmasa-da, albatta, uning bu yerdagi ta’siri katta edi. Papalarning Rimga qaytishi uchun qariyb 70 yil kerak bo‘ldi. Bu yillar (1309–1377) Rim cherkovi tarixida «papalarning Avinon tutquni» nomini oladi.
Filipp IV boshlagan «tampliyerlar ishi» ham Yevropada katta shov-shuvga sabab bo‘ladi. 1307-yilda ordenning ko‘pchilik a’zolari va buyuk magistri qamoqqa olinadi. Ordenning bitmas-tuganmas boyliklari haqidagi mish-mishlar ularning boshiga balo bo‘ladi. «Avinon
papa»sidan rozilik olib, tampliyerlarning mol-mulklari musodara qilina boshlanadi. Ko‘plari qiynoqqa solinib, gulxanlarga tashlanadi. Buyuk magistr 1314-yilda o‘limga mahkum etiladi.
Shu tariqa XIV asrda Fransiyada toifaviy monarxiya, ya’ni toifa vakillari yig‘iniga tayanadigan, markazlashgan davlat shakllana boshladi.
2-§. YUZ YILLIK URUSHNING BOSHLANISHI VA UNING DASTLABKI DAVRI
Yuz yillik urush va uning sabablari. Angliya va Fransiya o‘rtasida XIV asrning 30-yillarida boshlangan urushlar tanaffuslar bilan yuz yildan ortiq davom etib, tarixda «yuz yillik urush» nomini (1337–1453) olgan.
Filipp IV ning o‘limidan so‘ng taxtga da’vogar erkak zurriyot qolmaydi. X asrdan buyon davom etayotgan Kapetinglar vorisi deb Valualar oilasi tan olinadi. Ammo inglizlar qiroli Eduard III, Filipp IV ning qizidan nabirasi, o‘zini har qanday valualardan taxtga haqliroq deb e’lon qiladi.
Vorislik haqidagi bahs qurol yordamida yechila boshlanadi. Fransiya qiroli 1337-yilda inglizlarning mamlakatning janubidagi Akvitaniya yerlarini o‘z tasarrufiga olganini e’lon qiladi. Bunga javoban Eduard III Fransiyaga qarshi urush boshlaydi.