Fяxrяddиn mustafayev

qonosom
, müxtəlif cinsiyyətli fərdlərin 
hüceyrələrində olan eyni xromosomlar isə 
autosomlar
adalınır. Müxtəlif 
növlərin xromosom yığımının təhlili zamanı müəyyən olunmuşdur ki, 
xromosomlar sayına və quruluşuna görə bir-birindən fərqli olur. Növün diploid 
xromosom yığımının miqdar və quruluş xüsusiyyətlərinin məcmusu 
kariotip
adlanır. S.Q.Navaşinə görə kariotip – növün özünə məxsus səciyyəvi 
formulasıdır. Kariotipdə hər bir fərdin genetik informasiyalarının dəyişməsi 
nəticəsində orqanizmlərin və onların nəslinin əlamət və funksiyalarının 
dəyişilməsi prosesi əks olunur. 
 
Sinir hüceyrəsi və onun xüsusiyyətləri. 
 
Orqanizmin hüceyrələrinin ümumi identikliyə malik olmasına baxmayaraq, 
onların bəziləri formasına, quruluşuna və funksiyalarına görə bir-birindən xeyli 
fərqlənir. Bəzi hüceyrələr öz fəaliyyəti zamanı sekretlər ifraz edir, digərləri-
yığılmanı-təqəllüsü təmin edir, başqa bir qrup isə-sinir impulslarını keçirir. 
Lakin buna baxmayaraq onların hamısının quruuşunda ümumi bir 
qanunauyğunluq mövcuddur. Belə ki, bütün hüceyrələrin hamısı xarici mem-
brana, sitoplazmaya, nüvəcik və xromosomlara malik olan nüvəyə, ribosomlara, 
mitoxondrilərə, lizosomlara və s. malikdir. Hiss üzvlərinin reseptor hüceyrələri 
membranının səthində xüsusi törəmənin olması, sinir və böyrək hüceyrələri isə 
özünün spesifik funksional quruluşa malik olmasaı ilə digər hüceyrələrdən 

---

111 
fərqlənir. 
Sinir hüceyrələri (neyronlar)– 
uzun və qısa çıxıntıları-şaxələri ilə bir-
likdə sinir sisteminin başlıca prioritet morfoloji və funksional bioloji vahidi sayı-
lır. Sinir toxuması mərkəzi sinir sisteminin əsas materialı kimi neyronlardan və 
neyroqliyadan təşkil olunur. Heyvanların orqanizmində orta hesabla 50 milyarda 
qədər neyron vardır. Neyronlar sinir sisteminin hüceyrə elementlərinin 1-15%-ni 
təşkil edir. Onlar formasına görə piramidəbənzər, dairəvi, ulduzvari, oval formada 
olur, ölçüləri isə 5-150 mkm-ə bərabərdir. Hər bir neyron cisim (soma, perikarion), 
dendritlərdən (latınca-«dendron»-ağac) və aksondan (latınca-«axon» – ox) ibarətdir.