G. Rafiqova F. Nishonova, O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurish nazariyasi va amaliyoti fanidan ma’ruza matni

1. OLIY MAJLIS – yuqoridagi qonunlarga ko‘ra Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi va Senati vakolat muddati 5 yil. Qonunchilik palatasi hududiy saylov okruglari bo‘yicha ko‘ppartiviylik asosida saylanadigan 120 deputatdan iborat. YA’ni, bunda bu palatani tuzish g‘oyasi Prezidentimiz Islom Karimov tamonidan 2000 yil 25 may 2-sessiyasida ko‘tarilgan edi. SHundan so‘ng ikki palatali parlamentni tuzish to‘g‘risida referendum 2002 yil 27 yanvarda o‘tkazildi. Demak, ana shu Qonunchilik palatasi mamlakat aholisi vakilligini ta’min etadi, ularning manfaatlari inobatga olinadi. Saylov kuni 25 yoshga to‘lgan hamda kamida 5 yil O‘zbekiston hududida muqim yashayotgan O‘zbekiston fuqorasi Qonunchilik palatasining deputati etib saylanishi mumkin. Qonunchilik palatasi deputatlari o‘z vakolatlari davrida ilmiy va pedagogik faoliyatdan tashqari haq tulanadigan boshqa turdagi faoliyat bilan shug‘illanishlari mumkin emas. Qonunda qonunchilik palatasi vakolatlari ikki yo‘nalishga ajratilgan. 1. Qonunchilik palatasi va Senatining birgalikdagi vakolatlari. 2. Qonunchilik palatasining mutlaq vakolatlari. Bular Qonunchilik palatasi to‘g‘risidagi qonunning 8-9 moddalarida aniq belgilab qo‘yilgan. 1. Qonunchilik palatasi va Senatining birgalikdagi vakolatlari jami 21 tani tashkil qiladi. Bunda qonunlarni qabul qilish jarayonlari to‘g‘risida batafsil bayon etib berilgan. 2. Qonunchilik palatasining mutloq vakolatlari 4 ta bo‘lib, asosan unda Spikerini, o‘rinbosari, qo‘mita raisi, o‘rinbosarlarini saylash aytilgan. Qonunchilik palatasiga Kengashi palata faoliyatini samarali tashkil etish maqsadida tuziladi. Qonun loyihalarini tayyorlash ishini olib borish, palata muhokamasiga kiritiladigan masalalarni ko‘rib chiqish uchun qumitalar va komissiyalar tuziladi.
Oliy Majlisning Senati hududiy vakillik palatasi bo‘lib Senat a’zolaridan iborat bo‘ladi. Senat a’zolari Qaraqalpog‘iston juqorg‘i kengisi viloyatlar, tumanlar va shaharlar, davlat hokimiyati vakillik organlari deputatlarining tegishli qo‘shma majlislarida mazkur deputatlar orasidan yashirin ovoz berish yo‘li bilan olti kishidan saylanadi. Senatning 16 nafar a’zosi fan, san’at, adabiyot, ishlab chiqarish sohasidagi obro‘li fuqarolardan prezident tomonidan tayinlanadi. Demak, Senat saylanishi quyidagicha: 12 ta viloyat, Qaraqalpog‘iston Res. Toshkent shahri 16 deputat shaklida amalga oshiriladi. Senatga ham 25 yoshga etgan O‘zbekiston fuqarosi saylanishi mumkin.