Гендер и Цели Развития Тысячелетия

İslam qadına dəyər verdi

İslam dini qadını cahiliyyə cəmiyyətinin nəzərindəki qeyri-insani vəziyyətdən çıxararaq müasir dünyanın yeni verdiyi haqları 1400 il əvvəl bəxş edərək cinslər arasındakı uçurumu aradan qaldırdı. Bəzi başqa etiqadlardan fərqli olaraq İslam dini nə oğlan, nə də qız uşağının dünyaya günahkar olaraq deyil, tər-təmiz gəldiyini elan etdi. Uca Allahın sözlərindən ibarət olan Quranda ən böyük surələrdən birinin adı "qadınlar" mənasına gələn "Nisa", başqa bir surə isə Həzrəti İsanın anasının adı ilə "Məryəm" adlandırıldı.

Qadın və kişi sözlərinin Quranda eyni sayda - 23 dəfə zikr edilməsi də İslamın qadın-kişi bərabərliyi ilə bağlı ən gözəl əyani sübutudur.³ İslamı ilk qəbul edən qadın olduğu kimi, bu yolda canını tapşıraraq şəhid olan da qadındır.

"Ey insanlar! Sizi tək bir şəxsdən (Adəmdən) xəlq edən, ondan zövcəsini (Həvvanı) yaradan və onlardan da bir çox kişi və qadınlar törədən Rəbbinizdən qorxun..." ("Nisa" surəsi, 1).

"Sizin üçün onlarla ünsiyyət edəsiniz deyə öz cinsinizdən zövcələr xəlq etməsi, aranızda (dostluq) sevgi və mərhəmət yaratması da Onun qüdrət əlamətlərindəndir. Həqiqətən, bu yaradılışda düşünən bir qövm üçün ibrətlər vardır!" ("Rum" surəsi, 21).

İslam dini gəldiyi andan etibarən qadınların məruz qaldıqları sıxıntıları aradan qaldırmağa başladı. Allah İslamdan əvvəlki qadına qarşı olan mənfi davranışları, həyat tərzlərini dəyişdirərək Peyğəmbərin timsalında insanlara doğrusunu göstərdi. Allah Quranda insanlara Onun yanındakı üstünlüyün insanların cinsi ilə deyil, əksinə, iman, gözəl əxlaq və Allahın əmrlərini yerinə yetirməklə bağlı olduğunu bildirdi.

Allah İslam əxlaqından bixəbər olan bu cəmiyyətlərə göndərdiyi peyğəmbərləri və haqq kitabları ilə qız uşaqlarına qarşı olan bu münasibətlərin yanlış olduğunu bəyan etdi. Peyğəmbərlərin təbliği və İslam əxlaqının insanlar tərəfindən öyrənilməsi ilə birlikdə qız uşaqlarını utancaqlıq, abır-həya vasitəsi kimi görmək düşüncəsi və cahiliyyə cəmiyyətlərində mövcud olan bu təcrübə geniş şəkildə aradan qaldırıldı.

Qadının alçaldıldığı bir dövrdə, qadının müstəqil fikri olmadığı bir cəmiyyətdə İslam peyğəmbəri xanımı ilə atla yarışır, Hudeybiyyədə başqa bir xanımının məsləhəti ilə hərəkət edirdi. Nümunə olaraq Həzrəti Peyğəmbərin Hudeybiyyədə ağır bir şəraitdə xanımı ilə müzakirə aparmasını və onun fikirlərinə müsbət yanaşaraq hərəkət etdiyini görmək olar: Hudeybiyyə müqaviləsi müsəlmanlara çox pis təsir etmişdi. Demək olar ki, hər kəsin "matı" qurumuşdu. Həzrəti Peyğəmbər umrə üçün onunla birlikdə gələn səhabələrindən ehramdan çıxmalarını və qurbanlarını kəsmələrini istədi. Səhabələr isə "qərarda bir dəyişiklik ola bilərmi?" düşüncəsi ilə əmri yerinə yetirməyi gecikdirdilər. Çünki onlar Kəbəni təvaf etmək üçün yola çıxmışdılar. Allah Rəsulu səhabələrin bu hərəkətini görüb çadırına daxil oldu və həyat yoldaşı Ümmü Sələmə ilə həmin məsələni müzakirə etdi. Ümmü Sələmə: "Ey Allahın Rəsulu, əmrini bir də təkrarlama. Sən öz qurbanlarını kəs və onlara heç nə demədən ehramdan çıx. Onlar verdiyin əmrdəki qətiyyəti başa düşən kimi sənə itaət edəcəklər". Həzrəti Peyğəmbər dərhal çadırdan çıxaraq öz qurbanlarını kəsməyə başladı. Bunu görən səhabələr də qurbanlarını kəsərək ehramdan çıxdılar. Artıq hamı verilən qərarın dəyişməyəcəyini başa düşmüşdü.

Qadınlar kişilərlə birlikdə Həbəşistana hicrət etdikləri kimi, sonrakı dövrdə Məkkədən də Mədinəyə yenə birlikdə köç etmişdilər ("Nisa" surəsi, 97-100; "Əhzab" surəsi, 50; "Mumtəhinə" surəsi, 10).

Hətta Allah Rəsulu Məkkənin fəthi üçün hazırlıqlara başlayanda səfərin hansı istiqamətə olacağını hamıdan gizlətdiyi halda bunu təkcə Həzrəti Aişəyə demişdi.

Eyni dövrdə bir qadın murdar hesab edildiyi, müqəddəs sayılan yerlərə getməsi qadağan olunduğu halda müsəlman qadın məsciddə müsəlmanların əmiri xəlifə Ömərin səhv qərar verməməsi üçün xəbərdarlıq edirdi. İkinci xəlifə Həzrəti Ömər bir gün məsciddə xütbə oxuyurdu. Evlənən kişilərə qadınlara çox mal (mehir) verməmələrini söyləyərkən bir qadın ayağa qalxdı: "Ey Ömər, belə bir söz deməyə haqqın yoxdur", - deyib Qurani-Kərimdən misal gətirərək ("Nisa" surəsinin 20-21-ci ayəsi) sözlərini əsaslandırdı. Quran ayəsindən sonra xəlifə: "Qadın Ömərlə mübahisə edərək onu susdurdu", - deyərək sözünü geri götürdü.

İslam dini maddi və mənəvi cəhətdən təhqir olunan qadının köməyinə gəldi. Allah qadın-kişi fərqi qoymadan bütün insanların yaradılış etibarilə bərabər olduğunu elan etdi: "Ey insanlar! Biz sizi bir kişi və bir qadından yaratdıq. Sonra bir-birinizi tanıyasınız deyə, sizi xalqlara və qəbilələrə ayırdıq. Allah yanında ən hörmətli olanınız pis əməllərdən ən çox çəkinənizdir. Həqiqətən, Allah hər şeyi biləndir, hər şeydən xəbərdardır" ("Hucurat" surəsi, 13), "Ey insanlar! Sizi tək bir candan yaradan, ondan zövcəsini xəlq edən və onlardan da bir çox kişilər və qadınlar törədən Rəbbinizdən qorxun..." ("Nisa" surəsi, 1).