Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik
Yüklə 398,07 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Avstraliya, Afrika, Yevropa — Sibir, Shimoliy Amerika.
|
Habashiston markazi
— qattiq bug‘doy, qo‘qon jo ‘xori, kofe, tarvuz o‘simliklari vatani. 7. Markaziy Amerika markazi — makkajo‘xori, kakao, qovoq, paxta, tamaki vatani. 8. Janubiy Amerika markazi — kartoshka, anjir, yeryong‘oq, qalampir vatani. Olimlarning keyingi o‘tkazilgan tadqiqotlari natijasida yana quyidagi markazlar aniqlandi: Avstraliya, Afrika, Yevropa — Sibir, Shimoliy Amerika. O‘zbekistonda madaniy o‘simliklar, ayniqsa g‘o‘za kollek- siyasini yaratish sohasidagi ishlar. G ‘o‘za seleksiyasi va urug‘chili- gi, o‘simlikshunoslik, genetika institutlarida olib borilmoqda. Faqat g‘o‘za kolleksiyasining o‘zida 9000 ga yaqin navlar, yarim yovvoyi va yovvoyi shakllari mavjud. Bu kolleksiyani yaratishda O‘zbe- kiston olimlaridan G. S. Zaytsev, F. M. Mauyer, D. V. Ter- Avanesyan, A. A. Abdullayevlar katta xissa qo‘shganlar. O‘simliklar seleksiyasining nazariy asoslaridan biri N. I. Vavi lov tomonidan yaratilgan irsiy o ‘zgaruvchanlikning gomologik qatori qonunlaridir (bu to ‘g‘rida avvalroq batafsil m a’lumotlar keltiril gan). 143
sayev rahbarligida g‘o ‘zaning juda ko‘p foydali belgilariga ega b o ‘lgan gomozigotali liniyalari yaratilgan bo‘lib, bu kolleksiyadan g‘o ‘za seleksiyasini rivojlantirishda keng foydalaniladi. Bu qonundan samarali foydalanish natijasida seleksionerlar bug‘doy, arpa, makkajo‘xori kabi o ‘simliklarning har xil foydali xo‘jalik ahamiyatiga ega bo‘lgan navlarini keltirib chiqardilar. Qonunni faqat o ‘simliklar uchungina emas, balki hayvonlar va mikroorganizmlarda ham qo‘llash mumkinligi aniqlandi. Masalan, odamda uchraydigan ko‘p irsiy belgilar va kasalliklar hayvonlarda ham uchraydi (avvalgi mavzularga qarang). 30-§. O ‘simliklar seleksiyasining asosiy metodlari Tanlash va duragaylash usullari seleksiyasining asosiy usulla- ridir. Yalpi va individual tanlash natijasida avval mavjud bo‘lmagan yangi narsa yaratilmaydi, faqat populyatsiyada uchraydigan foydali sifatlarga ega bo‘lgan o ‘simliklar ajratib olinadi. Bu usul yordami da o ‘simliklarning ko‘plab navlari yaratilgan. Duragaylash metodini qo‘llab, olingan duragaylarni keyincha- lik tanlash natijasida bug‘doy, kungaboqar, sabzavot va mevalar- ning ko‘p serhosil navlari yaratilgan. Duragaylash metodini amal ga oshirishda geterozis hodisasidan keng foydalaniladi Yüklə 398,07 Kb. Dostları ilə paylaş:
|