Genetika so’zi –tugilish,kelib chiqish ma’nosini anglatadi. Bu fan barcha tirik organizmlarga xos bo’lgan 2 XIL xususiyatni o’rgatadi: Irsiyat O’zgaruvchanlik Irsiyat
Yüklə 207,5 Kb.
|
9 ta qizil 7 ta oq 1.Hushbo’y no’xat o’simligi gultojibarglarining qizil bo’lishi dominant gen ta’sirida ro’y beradi. Digeterozigota qizil gulli hushbo’y no’xat 2 noallel gen bo’yicha gomozigota bo’lgan oq gulli retsessiv hushbo’y no’xat bilan chatishtirilgan .F1ning genotip va fenotipini toping. Fen: qizil oq P gen: AaBb x aabb Gam: AB ab Ab aB ab F1 AaBb, Aabb, aaBb, aabb Qizil, oq , oq, oq Javob: genotip: AaBb, Aabb, aaBb, aabb Fenotip: Qizil, oq , oq, oq 2.genotipi har-xil bo’lgan oq pillali 2ta ipak qurtining kapalaklari chatishtirilgan.F1 da duragaylar sariq pilla hosil qilgan. Ularning urg’ochi va erkak kapalaklari o’zaro chatishtirilganda F2da 2 xil fenotipik sinf 9/7 nisbatda sariq va oq pillali ipak qurtlari hosil bo’lgan. F2 duragay tut ipak qurti kapalaklari genotipini aniqlang fen: oq oq P gen: AAbb x aaBB Gam: Ab aB F1 AaBb sariq Endi F2ni olamiz fen: sariq sariq P gen: AaBb x AaBb Gam: AB AB Ab Ab aB aB ab ab
9 ta sariq, 7 ta oq G E N L A R N I N G E P I S T A Z T A’ S I R I Bir allel genning(Aa) 2- noallel gen(Bb)ga nisbatan dominantlik qilish hodisasi epistaz deyiladi. qovoq mevasining oq rangi –W, sariq rangi-Y, yashil rangi-y gen bilan ifodalanadi. W geni dominant ingibitor vazifasini bajaradi. Quyidagicha genotipga ega qovoqlar chatishtirilsa, ularning fenotipi qanday bo’ladi? a) fen: sariq sariq P gen:wwYy x wwYy Gam: wY wY wy wy F wwYY sariq wwYy sariq wwYy sariq wwyy yashil Javob: 3 ta sariq 1 ta yashil b) fen: oq oq P gen:WwYy x Wwyy Gam: WY Wy wy wy F WWYy oq WwYy oq Wwyy oq wwyy yashil Javob: 3 ta oq, 1 ta yashil Ikkita sariq rangli qovoqlar chatishtishtirilgan. 3:1 nisbatda sariq va yashil qovoqlar hosil bo’lgan. Chatishtirishda ishtirok etgan qovoqlarning genotipini toping. fen: sariq sariq P gen:wwYy x wwYy Gam: wY wY wy wy F wwYY sariq wwYy sariq wwYy sariq wwyy yashil Javob: 3 ta sariq 1 ta yashil G E N L A R N I N G P O L I M E R T A’ S I R I Allel bo’lmagan bir nechta gfenning bitta belgini rivojlanishiga o’xshash ta’sir ko’rsatishi polimer ta’sir deyiladi. Unda 1:4:6:4:1 nisbat kuzatiladi. 1.Quyonlarning baron zotining quloq suprasi uzunligi 28 sm, boshqa zotniki 12 sm gat eng. Quyonlarning baron zotining genotipi D1 D1D2D2 , ikkinchi zotniki d1d1d2d2 bo’lsa ularni o’zaro chatishtirish natijasida F1 duragaylarning quloq suprasi necha sm bo’ladi? Agar F1 duragay quyonlarning urg’ochi va erkagi o’zaro chatishtirilsa, F2da qanday natija kutish mumkin? Yechish: Fen: 28sm 12sm 7 7 7 7 3 3 3 3 P gen: D1 D1D2D2 x d1d1d2d2 Gam: D1D2 d1d2 F1 D1d1D2d2 3 7 3 =20sm Javob: F1 duragaylarning quloq suprasi 20 sm bo’ladi F1 duragay quyonlarning urg’ochi va erkagini o’zaro chatishtirib, F 2 avlodini olamiz Fen 20sm 20sm P gen: D1d1D2d2 x D1d1D2d2 Gam: D1D2 D1D2 D1d2 D1d2 d1D2 d1D2 d1d2 d1d2
Javob: F2da quyonlarning quloq suprasi 1 ta 28 sm, 4 ta 24 sm, 6 ta 20 sm, 4 ta 16 sm, 1 ta 12 sm bo’ladi, ya’ni 1:4:6:4:1 nisbatda bo’ladi 2.Makkajo’xorining so’tasi 20 va 8 sm. Dominant gen 5 sm, retsessiv gen 2 sm uzunlikni namoyon etsa, u holda: a) F1da so’taning uzunligi qancha bo’ladi? Yechish: Fen: 20sm 8 sm 5 5 5 5 2 2 2 2 P gen: A1 A1A2A2 x a1a1a2a2 Gam: A1A2 a1a2 F1 A1a1A2a2 5+2+5+2=14 Javob: F1da so’taning uzunligi 14 sm bo’ladi b) 3 ta dominant genli formalar F2dagi 960 ta o’simlikdan necha qismini tashkil etadi? F1 duragaylarni o’zaro chatishtirib, F 2 avlodini olamiz Fen 14sm 14sm P gen: A1a1A2a2 x A1a1A2a2 Gam: A1A2 A1A2 A1a2 A1a2 a1A2 a1A2 a1a2 a1a2
Masala shartiga ko’ra, jami hosil bo’lgan o’simliklarni 960 ta deb olamiz. 960:16=60 60 x 4=240 960:240=4 Bu yerda: 960 –F2dagi o’simliklar soni 16 –Pennet katakchalari soni 4—F2dagi 3 ta dominant genli formalar nisbati 240-- F2dagi 3 ta dominant genli formalar soni Javob: 3 ta dominant genli formalar F2dagi 960 ta o’simlikning 4 qismini tashkil etadi. G E N L A R N I N G K O’ P T O M O N L A M A T A’ S I R I . P L E Y O T R O P I Y A. Bitta allel genning bir qancha belgining rivojlanishiga ta’siri pleyotropiya deb ataladi. Masalan, gulli o’simliklarda gullarning to’q qizil bo’lishini ta’minlovchi gen ularning poya va shoxlarining ham to’q qizil bo’lishiga ta’sir qiladi. Ba’zi bir genlarning pleyotrop ta’sirida organizmda katta o’zgarishlar ro’y berib, ular nobud bo’ladi. Bunday genlar letal, ya’ni halokatga olib keluvchi genlar deyiladi. Masalan, sichqonlarda shunday hodisa kuzatiladi. aa—sichqon junining qora rangli bo’lishi Aa—sichqon junining sariq rangi, doimo geterozigota holatda bo’ladi AA—sariq sichqonlar gomozigota holatda umuman uchramaydi. Chunki junning sariqligini ta’minlovchi gen dominant gomozigotali holatida organizmning nobud bo’lishiga olib keladi. Tajribada geterozigota holdagi (Aa) sariq rangli sichqonlar chatishtirilgan Fen: sariq sariq P gen: Aa x Aa Gam: A -----A a -----a F AA, Aa, Aa, aa sariq, sariq, qora nisbat: 2 : 1 Sichqonlarning miqdoriy nisbati, dominant gomozigotali (AA) sichqonlar embrional rivojlanish davridayoq nobud bo’lganligi sababli odatdagiday 3:1 emas, balki 2:1 holatida bo’ladi Yüklə 207,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
|