«gidravlika va gidravlik mashinalar» fanidan

Aksial-porshenli nasoslar.

Aksial-porshenli nasoslar ixchamligi bilan ajralib turadi, quvvat uzatilishi bir-xil 

bo’lganda boshqa nasoslarga nisbatan og’irligi kamroq. Radial o’lchami kichik bo’lganligi
sababli inersiya momentlari ham kichik shu sababli aylanish chastotasini tez o’zgartirish 
mumkin. Ularning bu dinamik xususiyatlari gidrouzatmalarda rostlanadigan nasos sifatida
keng qo’llanilishiga imkoniyat yaratadi. 
Aksial-porshenli nasoslar kinematik sxemasiga asosan ikki turda; a) silindrlar blogi 

qiya joylashgan; b-disk qiya joylashgan.

Disk qiya joylashgan nasosning kinematik sxemasi 6- rasmda keltirilgan. 

Rotor (silindrlar blogi) o’qiga parallel holda uning o’qidan ma’lum masofada aylana bo’ylab

silindrlar joylashtirilgan va uning ichiga prujina joylashtirilib bu prujinalar sirtiga porshen 
kiydirilgan va porshenning sferik qismi esa qiya joylashgan diskdagi podshipnikga tayangan.
Silindrlarga suyuqlikning kelishi va ketishi uchun ikkita yarim halqa shaklidagi 

bo’shliq 5 tarzida taqsimlash tizimi qilingan. Silindr bo’shliqlari navbat bilan tuynik 6

orqali yarim halqa shaklidagi bo’shliq 5 ga tutashadi. Yarim halqa shaklidagi bo’shliqning 
biri so’rish kanaliga ikkinchisi esa haydash kanaliga tutashtirilgan. Silindlar blogi (rotor)
aylanganda qiya diskga tayangan holda porshen doimiy ravishda silindrda o’q bo’yicha 
ilgarilanma-qaytma harakat qilib so’rish va haydash jarayonlarini hosil qiladi.
Nasosning minutlik ish unumdorligi, 


T

Q

z

n

tg

D

F

Q

T
⋅
⋅

⋅
⋅

=


γ
;
min

/
3

m
, (6-8)
bu yerda: n-rotorning aylanish chastotasi, min
-1

D- silindrlar o’qlari joylashgan aylananing diametri. m 

γ
-diskning qiyalik burchagi, ya’ni diskni rotor o’qiga perpendikulyar
bo’lgan tekislikga nisbatan og’ish burchagi