«gidravlika va gidravlik mashinalar» fanidan

2. rasm. Shesternali nasosning sxemasi 
1 va 4- yetaklovchi va yetaklanuvchi shesternalar; 2-val; 3- so’rish bo’shlig’i; 5-haydash 
bo’shlig’i; t-tishlar qadami; F-tish oralig’ining ko’ndalang kesim yuza


Diafragmali nasoslar. 
Diafragmali nasoslarda ishchi element suyuqlik sizib o’ta olmaydigan egiluvchan 

materialdan tayorlangan. Tuzilishi-korpus, kiritish va chiqarish (haydash) klapanlari,

diafragma, shtok, prujina, koromislo va kulachokli valdan iborat. 
7-rasm. Diafragmali nasos sxemasi. 
1- blokka biriktirish gardishi; 2- koromislo; 3- korpus; 4-richag; 5- valik; 7 va 6-shtanga va uning tavoni; 8- 
prujina; 9- vint; 10-yuqorigi qapqoq; 11-diafragma; 12-pastgi va ustgi shayba; 13- yoqilg’i chiqarish
tuynigi; 14-ustki qapqoq; 15- kiritish klapani; 16-filtr; 17-yoqilg’i kelish tuynigi; 18-haydash klapani; 19 va 
22- taglik; 20 va 21-richag va koromisloni qaytarish prujinasi; 23-valik kamtigi; 24-shtanga: 25- kulachokli
val

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

---

21

Ishlashi- kulachokli val aylanishi davomida koromislo o’z o’qi atrofitda ma’lum
burchakga buriladi, shtok esa ilgarilanma qaytma harakat qiladi. Shtok pastga 
harakatlanganda diafragma ham pastga siljiydi va uning ustgi qismida siyraklanish hosil
bo’ladi natijada suyuqlik diafragma ustidagi bo’shliqqa so’riladi. Val aylanib koromislo 
kulochok sverik sirtidan tushganda prujina ta’sirida diafragma yuqoriga ko’tariladi va
diafragmaning ustgi qismidagi suyuqlik tizimga haydaladi.
Haydalayotgan suyuqlik bosimi prujinaning ko’tarish kuchiga teng. Agar haydash 

kanalidagi bosim prujina hosil qiladigan bosimga teng yoki undan ortiq bo’lsa prujina

diafragmani sura olmaydi, bu holda shtok pastgi holatda qolib koromislo shtokga ta’sir 
qilmaydi va koromisloning o’zi harakat qiladi. Chunki koromislo shtokga kiydirilgan bo’lib
u shtokni faqat pastga siljitadi. Shtok prujina ta’sirida yuqoriga siljiydi. 
Diafragmali nasoslarning ish unumdorligini rostlash uchun kulachokli valning 

aylanish chastotasini o’zgartirish kerak.