«gidravlika va gidravlik mashinalar» fanidan

II.Reynolds soni va uning kritik qiymatlari. 

Tajribalar shuni ko’rsatdiki suyuqlikning kritik holatdagi tezligi (

кр

ϑ
) yopishqoqlikning 
kinematik koeffisiyenti (

ν
) ga to’g’ri, quvur diametric (d) ga teskari proporsional:


d

R

кр

е

кр

ν

ϑ
⋅
=

;

sek

m /
(10-1)

bu yerda:

кр

е

R
- Reynolds soni, 

ν
- yopishqoqlikning kinematik koeffisiyenti, 


sek

m /
2


d- quvur diametri, m.
Reynolds soni silindrik quvurlar uchun quyidagicha aniqlanadi; 


ν

ϑ d

R

кр

е

кр
⋅
=

; (10-2)

Nosilindrik quvurlar uchun 


ν

ϑ

R

4

R

ур

е

кр
⋅
=

⋅
; (10-3) 

bu yerda:

ур

ϑ
-o’rtacha tezlik, m/sek 
R- gidravlik radius. m 

Reynolds soni inersiya kuchining ishqalanish kuchiga nisbatini ifodalaydi. 

Suyuqlikning laminar harakatdan turbulent harakatga o’tishi Reynolds sonining 

ma’lum kritik miqdori bilan aniqlanadi. Po’lat quvurlar uchun kritik Reynolds soni

кр

е

R
=2320 ga teng. 
Demak oqimning harakat rejimini aniqlamoqchi bo’lsak Reynolds sonini kritik
Reynolds soni bilan qiyoslaymiz. 
Agar R

ye
p

кр


е

R
=2320 bo’lsa, quvurdagi harakat rejimi laminar. 
Agar R

ye
f

кр


е

R
=2320 bo’lsa, quvurdagi harakat rejimi turbulent. 
Suyuqlik harakati bosim ostida bo’lmaganda R=d/4 bo’ladi va 


кр

е

R
=580

Laminar rejimda suyuqlik silindrik trubada harakatlanganda tezlikning tarqalishi 

ko’ndalang kesimi bo’yicha parabola shaklida (2-rasm) bo’ladi: idish devorida suyuqlik
tezligi nolga teng, truba o’qida esa maksimal qiymatga erishadi. 
Ochiq oqimda tezlikni taqsimlanish grafigining ko’rinishi 2- rasmda keltirilgan. 

2-rasm. Laminar harakatda suyuqlik tezligining tarqalishini ifodalovchi grafik. 

A) trubadagi oqimda, b) ochiq havzadagi oqimda

PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

16

4-rasm. Turbulent rejimida trubada (a) va ochiq kanalda (b) oqim tezligining taqsimlanishi.
1-laminar qatlam; 2-almashuv (o’tuvchi) qatlam; 3-turbulent oqim yadrosi. 
4-rasmdan ko’rinib turibdiki faqat chegara qatlam (laminar qatlam almashuv qatlam) 

da oqim tezligi laminar rejimdagi kabi o’zgaradi. Tezlikning oshishi va truba yuzasining

g’adir-budurligi ta’siri natijasida almashuv zonasida uyurma harakat hosil bo’ladi. 
Almashuv qatlamida hosil bo’lgan uyurma harakat oqim markaziga kirib borib
turbulent oqim yadrosini hosil qiladi va bu qismda suyuqlik zarrachalarining intensiv hamda 
uzliksiz aralashuvi yuz beradi. Natijada qo’shimcha ta’sir kuchlar (bosimlar) hosil bo’ladi.