o'rtacha arifmetik qiym atidan topiladi: _
k +h2 u o‘r 2
(3.3) C huqurlik o 'lc h a sh natijalari m axsus daftarga y o zila d i. Chuqurlikni o'lchash m a’lum otlaridan quyidagi masalalarni hal qilishda foydalaniladi: l.O 'z a n n in g k o'n d alan g k esim in i tu zish va m orfologik tavsiflarini hisoblash. 2. D aryo o 'z a n i yoki ko'l va suv o m b o rla rin in g tubini gorizontallarda va izobatlaridagi planini tuzish. 3. Daryo ayrim qism ining bo'ylam a kesim ini tuzish. 4. K o'l, suv om borlarining m orfologik tavsiflarni hisoblash. Agar chuqurlik o'lchashdan maqsad suv kesim ining shakli va o'lcham larini aniqlash bo'lsa, unda kesim huddi 3.3- rasmda ko'rsatilgandek tuziladi. Asosiy tavsiflar He*) год 27 ta В 574 hr* 4.7г 6.77 P m 57 £ m 7 г ch/p ▼ S.S. JT.lv.lWHy 208 sm o'q V
К
O'lchash vertikal ^
^ ю ^
‘о c ^ o o о , ^
Doim boshi. masofa, m v, О О О
Chuqurlik, m 5 . ^
5
■*-
40
-o
Tub baland- ligt, m 5 §■ i S & 5 5 I | J 1 1 5 S S §
Grunt i
Q U M LO O 3.3-rasm. D aryon in g ko'ndalang kesim i. 5 - 2 0 4
65
M orfom etrik tavsiflar har bir kesim uchun hisoblanadi: 1. Suv kesim m aydoni, F m 2 da. 2. D aryoning kengligi В т da. 3. H o'llangan perim etr uzunligi i m da 4. Eng katta chuqurlik h max m da. 5. O'rtacha chuqurlik Ao.r m da. 6. Gidravlik radius R m da. Bu tavsiflardan suv sarflarini hisoblashda, Q = f ( H ) , a>= f ( H ) bog'lanishlarini chizishda foydalaniladi. Suv kesim i m aydoni planim etr yordam ida aniqlanadi yoki analitik usulda hisoblanadi. Quyida suv kesimi maydonini analitik usulda hisoblash bilan tanisham iz. Chuqurlik o'lchanadigan tikliklar ko'p sonli bo'lganda, tub chizig'i to'g'ri ch iziq deb qabul qilinadi va natijada chuqurlik tikliklari orasidagi m ayd on uchburchaklar va trapetsiyalar m aydonlarining yig'indisiga teng deb qabul qilinadi. Uchburchak shaklidagi qirg'oq qismlarining maydoni quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi: Oraliqdagi chuqurlik tikliklari orasidagi ayrim trapetsiyaning m aydoni quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi: a) Q irg 'o q jarlik b o 'lib , u n d agi ch u q u rlik n o lg a ten g bo'lganda, daryo qirg'oq qism i m aydoni (3.5) form ula bo'yicha hisoblanadi. Daryo suv kesim ining um um iy m aydoni quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi: в) D aryoning kengligi ( В ) d o im iy b osh lan ish d an ( D. B ) qirg'oqlar orasidagi m asofalar farqiga teng. d) Suv k esim in in g o'rtach a chuqurligi (/io.r) suv kesim i
