Gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini

3.9-rasm.
 
Suv sarfi modeli (a) va uning elementi (b).
O qim ning ko'n d alan g kesim ini k o ‘rib chiqam iz. Suvning 
oqish tezligi kesim ning tu rli n u q talarid a h a r xil b o 'lad i: eng 
katta tezlik oqim ning yuzasida va o 'rta sid a , eng kichik tezliklar 
daryoning q irg ‘oqlari va tu b id a kuzatiladi. Shunga m os h olda 
k o ’ndalang kesim ning turli kesim laridagi e lem e n ta r m ayd on- 
c h a la r orqali o ‘tadigan suv sarflari ham h ar xil b o 'lad i. E le­
m e n ta r m ay d o n ch a orqali oqib o 'ta d ig a n suv sarfini aniqlash 
u ch u n shu m ay d o n ch a m ay d o n in i suvning oqish tezligiga 
ko'paytirish kerak. M ahalliy tezlikning vektori norm aga burchak 
hosil qilib y o ‘nalishi m um kinligi sababli, vektorning o ‘zi em as, 
balki uning proeksiyasi hisobga olinishi kerak. U n d a elem en tar
78
,

---

sarf orqali oqib o ‘tadigan suv sarfini quyidagi form u la bilan 
ifodalasa bo‘ladi:
d Q = v c o s a d w ,
(3.19)
bu yerda 
v
— elem en tar m aydonchadagi suvning oqish tezligi; a
— tezlik yo‘nalishi va normal o'rtasidagi burchak; 
di
о — elem entar 
m aydoncha yuzasi.
O qim ning butun k o 'n d alan g kesimi m aydoni orqali oqib 
o 'tad ig an suv sarfi teng: .
X = B y = li_
Q - \ v c o s a d a > =
J 
j v
c o s
dxdy.
(3.20)
ю 
X
 =0 e=0
Agar a burchagi barcha elem e n ta r m ayd o n ch alar u chu n qiy- 
m ati o'zgarm agan holda b o 'lsa form ulani quyidagicha ifodalasa 
bo'ladi:
B h
 
_
Q -
c o s a
\ \ v d x d y .
(3.21)