Global korrupsiya ijtimoiy madaniy inqirozning oqibati

AQSHda bexosdan xatoga yo‘l qo‘ygan xodim jazolanmaydi 
Amerikaning boshlang‘ich va o‘rta maktablarida ijtimoiy etika bo‘yicha mashg‘ulotlar olib 
borilmoqda. 
AQSH rasmiy axloqiy idorasi o‘z veb-saytida ijro etuvchi organlarda xodimlar uchun zarur 
axloqiy fazilatlarga ega bo‘lish haqida ma’lumot beradi. Deyarli barcha AQSH federal organlarida 
muntazam ravishda (odatda yiliga bir marta) korrupsiyaga qarshi kurash bo‘yicha treninglar 
o‘tkaziladi. 
Ko‘pgina idoralarda suiiste’mollikni aniqlash uchun ichki nazorat xizmati (Internal 
Revenue Service) kabi maxsus bo‘linmalar tashkil etilgan bo‘lib, doimiy ravishda rasmiy 
muvofiqlik masalalari bo‘yicha mas’ul xodimlar ishlaydi, ularga yordam yoki maslahat uchun 
murojaat qilinadi. Agar rasmiy shaxs noto‘g‘ri ish qilgan bo‘lsa-da, buning uchun ichki nazorat 
xizmati xodimi tomonidan oldindan ko‘rsatma berilgan bo‘lsa, u jazolanmaydi. Ushbu qoida 
bexosdan xatoga yo‘l qo‘yadigan halol xodimlarni rag‘batlantirishga qaratilgan. 
5 taklif va 5 tashabbus 
Xorijiy mamlakatlar tajribasini o‘rganib, aytish mumkinki, korrupsiyaga qarshi kurashish 
jarayoni aholining huquqiy savodxonligini oshirish bilan bog‘liq. 
Birinchidan, odamlar ongida huquqiy tushuncha, tasavvur, baholash, fikr yuritish kabi 
jarayonlargina shakllanib qolmasdan, balki huquqiy tizimning turli sohalari (huquq ijodkorligi, 
huquqiy amaliyot, sud, sud jarayoni, jazo tayinlash, adliya organlari xizmati, prokuratura va 
boshqalar) haqida ham tushuncha bo‘lishi zarur. 
Ikkinchidan, shaxs huquqiy ongining rivojlanishi mamlakatimizda amalga oshirilayotgan 
sud-huquq tizimidagi islohotlarning kelajagiga ta’sir etadi. SHu sabab amaldagi qonun 
hujjatlaridan oqilona foydalanish lozim. 
Uchinchidan, shaxs huquqiy ta’lim orqali huquq asoslarini, uning asosiy normalarini bilib 
oladi. SHundagina huquqiy bilimlarni hayotga tatbiq etish, qonunga rioya etishni shakllantirish, 
huquqbuzarlikka nisbatan murosasizlikka erishiladi. 
To‘rtinchidan, huquqiy talablar ongda aks etib, shaxs tomonidan anglanadi, tushuniladi 
va o‘zlashtiriladi, insonning huquqqa munosabatini belgilovchi taassurot va ishonchni paydo 
qiladi. Bu shaxs huquqiy ongini shakllantirishda yangi usul va vositalarni tadqiq etishni taqozo 
etmoqda. 
Beshinchidan, konstitutsiyaviy savodxonlik huquqiy ongni shakllantirishda muhim omil 
ekanligi sababli ushbu sohadagi mavjud muammolar va ularni hal etish yo‘llarini izlash kerak. 
Aynan shuning uchun ham shaxs huquqiy ongini shakllantirish orqali mamlakatimizdagi 
ijtimoiy-siyosiy jarayonlar va islohotlarni to‘g‘ri anglaymiz, ularga moslashamiz.