Guliston davlat universiteti adabiyotshunoslik kafedrasi

 
Darsni mustahkamlash va yakunlash. 
O’qituvchi to’g’rilik, halollik, mehnatsevarlik, kishilarni qo’pol so’zlar bilan 
ranjitmaslik lozimligi haqidagi fikrlar bilan mavzuni mustahkamlaydi va darsga 
yakun yasaydi. 
Har bir guruh a’zolari berilgan vazifani yoritib berganliklari va savollarga 
aniq, to’g’ri javob berganliklari muhokama qilinadi va lozim bo’lsa o’quvchilar 
fikri o’qituvchi tomonidan to’ldiriladi. Har bir o’quvchi dars jarayonida qatnashish 
darajasiga qarab baholanadi. G’olib guruh a’zolari taqdirlanadi. 
Uyga vazifa: Masaldagi maqolani yod olish, «halol», «sheryurak», 
«jonsarak», «badnafs» so’zlarini daftarlariga yozish, imlosini o’rganib kelish 
topshiriladi.

---

28
Xulosa qilib aytganda, o’zbek mutafakkirlarining fozil shaxs, komil inson 
haqidagi fikrlari, axloq-odob haqidagi g’oyalari yoshlarning ma’naviy-axloqiy 
sifatlarini tarbiyalashda qimmatli dasturilamaldir. Modomiki, shunday ekan, 
ulardan ta’lim-tarbiyani takomillashtirishda hamda yoshlarni tarbiyalashda 
ayniqsa, boshlang’ich sinflardan boshlab keng foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Yoshlarni boy madaniy merosimiz, tarixiy an’analarimizga va umuminsoniy 
qadriyatlarga chuqur hurmat, vatanga muhabbat, istiqlol g’oyalariga sadoqat ruhida 
tarbiyalash mamlakatimizda amalga oshirilayotgan uzluksiz ta’lim tizimini isloh 
etishning asosiy vazifalaridan biridir.
Umumiy o’rta ta’limning quyi bosqichi hisoblangan boshlang’ich ta’lim 
jarayonida ham umummadaniy va axloqiy ko’nikmalar shakllantirishi lozimligi 
davlat ta’lim standartlarida alohida qayd etilgan bo’lib, yosh avlod qalbiga odob-
axloq me’yorlarini singdirish boshqa fanlar bilan bir qatorda asosan «O’qish» 
o’quv fanini o’qitish jarayonida amalga oshiriladi. «O’qish» darslari o’quvchilarni 
xalqimizning unitilayozgan boy tarixi, madaniy merosi hamda qadriyatlari bilan 
chuqurroq va atroflicha tanishtirish imkonini beradi. Va bu borada buyuk 
mutafakkirlar o’gitlaridan keng foydalanish lozimligi mazkur o’quv fani dasturi 
vazifalarida alohida ta’kidlanadi.
Shu maqsadni ko’zlab, biz quyida «O’qish» darslarida ba’zi mavzularni 
yanada kengroq yoritish imkoniyatlari borligini hisobga olgan holda mutafakkir 
Husayn Voiz Koshifiyning «Futuvvatnomai Sultoniy yoxud javonmardlik tariqati» 
asaridan foydalanishni o’qituvchilarimizga tavsiya qilamiz.
Avvalo, Husayn Voiz Koshifiy haqidagi ayrim ma’lumotlarni keltirib o’tamiz.
Kamoliddin Husayn ibn Ali Voiz Koshifiy XV asr mutafakkirlaridan biri 
bo’lib, u taxminan 1440 yillarda Xurosonning Sabzavor viloyatidagi Bayhaq 
tumanida tavallud topgan. 1470 yillarda Abdurahmon Jomiyning tavsiyasi bilan 
Hirot shahriga keladi va bu erda Alisher Navoiy bilan do’stona ijodiy hamkorlikda 
bo’ladi. Koshifiy falsafa, tilshunoslik, adabiyotshunoslik, musiqashunoslik, 
dinshunoslikka doir ko’plab asarlar yaratgan. Uning «Lubbi lubobi Masnaviy», 

---

29
«Mahbub ul-zuhal», «Badoe ul-afkor fi sanoe-ul-ash’or», «Tafsiri Husayniy», 
«Javohirot tavsir» kabi asarlari bunga yorqin misoldir. Koshifiy pedagogikaga oid 
fikrlarini «Axloqi Muhsiniy», «Anvoi Suxayliy», «Risolai Xotamiya», 
«Futuvvatnoma Sultoniy yoxud javonmardlik tariqati» asarlarida ifodalagan. 
Uning arab, urdu tillarida yozgan bu benazir merosi G’arb va Sharq 
mamlakatlarida ham sevib o’qiladi. Voiz Koshifiy notiq, olim, adib, mudarris, 
mohir xattot sifatida ham shuhrat qozondi. U 1505 yilda Hirot shahrida vafot etdi. 
Husayn Voiz Koshifiyning «Futuvvatnomai Sultoniy yoxud javonmardlik tariqati» 
nomli asarida insoniy axloq-odob qoidalari batafsil bayon qilingan bo’lib, bu 
bebaho merosimizni yosh avlod ma’naviyati tarbiyasida ta’lim jarayonida qo’llash 
katta ahamiyatga egadir.