3. Shartnomalarning xillari Endi yollash to‘g‘risidagi shartnoma bilan sotish to‘g‘risidagi shartnomani o‘zaro
taqqoslagan holda, bevosita shartnoma tarkibini muhokama qilishga kirishamiz. Shartnomaning
uchta bazaviy xili ma‘lum –
klassik, implitsit va
neoklassik .
Klassik shartnoma, unda o‘zaro hamkorlikning barcha shartlari aniq va to‘la-to‘kis
belgilangan, sotish to‘g‘risidagi shartnomadan hosil bo‘lgan shartnoma.
Implitsit (bundan «implitsit», ya‘ni oxirigacha kelishilmagan shartnoma atamasi kelib chiqqan)
shartnoma esa, aksincha, o‘zaro hamkorlikning aniq belgilanishini istisno etadi, shartnoma
tomonlari shartnomaning amalga oshirilishi jarayonida ularning tafsirlanishini nazarda tutadi.
Bunday shartnoma yollash to‘g‘risidagi shartnomadan hosil qilingan. Neoklassik yoki
gibrid, «munosabatli» shartnoma o‘zida ham yollash to‘g‘risidagi shartnomaning, ham sotish
to‘g‘risidagi shartnomaning unsurlarini birlashtiradi va tomonlarga kutilmagan holatlar sodir
bo‘lganida uning harflariga amal qilmaslik imkonini beradi.
Quyidagi jadval yordamida uchta xildagi shartnomaning tarkibi va parametrlarini
solishtiramiz.
8.1-jadval Shartnoma tarkibi va xususiyatlari Klassik Neoklassik Implitsit 1. Shartnoma tomonlarining tavsifi Ishtirokchilarning
har
birining o‘rnini bosadigan
shaxsni topishning osonligi.
Natija
ishtirokchilarning
tarkibiga
bog‘liq
emas.
Tomonlar xatarga nisbatan
bir xilda betaraf.
Teng o‘rinbosar topishning
qiyinligi tufayli shartnoma
tomonlari
bir-biriga
bog‘liqligining
yuqori
darajasi. Tomonlar xatarga
nisbatan betaraf.
Bitim
ishtirokchilarining
ikki
tomonlama
bog‘liqligi:
natija
ularning
birgalikda
faoliyat
yuritishga qodirligiga bog‘liq. Bir
tomon xatarga nisbatan betaraf,
ikkinchi tomon xatarga qarshi.
