Guliston davlat universiteti "iqtisodiyot" kafedrasi institutsional iqtisodiyot

Xulosa 
 
Uy xo‘jaligi va ularning eng asosiy shakllarining o‘ziga xos tavsiflari quyidagi jadvalda 
umumlashtirilgan: 
Taqqoslash 
ko’rsatkichlari 
Bozor uy xo’jaligi 
Buyruqbozlik 
iqtisodiyotida uy 
xo’jaligi 
O’tish iqtisodiyotidagi uy 
xo’jaligi 
Maqsadli 
funktsiya 
To‘lovga 
qodir 
talabning 
chegaralanganligi 
sharoitida 
foydalalikni 
ko‘paytirish. Byudjet 
cheklovlari 
yagona 
chegaralovchi 
omil 
sifatida
Resurslar 
tanqisligi 
sharoitida foydalalikni 
ko‘paytirish. Byudjet 
cheklovlaridan 
tashqari, 
vaqt 
va 
ijtimoiy 
cheklovlar 
ham murim 
Yashovchanlik 
qobiliyatini 
yo‘qotmaslik 
Resurslar 
Asosiy ishdagi maosh Asosiy ishdagi maosh 
Q 
bo‘sh vaqtning 
mavjudligi 
(asosiy 
ishga 
bog‘liq) 
Q 
aloqalar Q tarnsfertlar 
Rasmiy, norasmiy va kriminal 
bandlikdan va renta daromadlari 
sifatida 
olinadigan 
resurslar 
―portfeli‖ 
Byudjet 
cheklovlarining 
qat‘iyligi 
Mutlaq 
qat‘iy: uy 
xo‘jaligi 
maoshdan 
tashqari 
boshqa 
daromad manbalariga 
ega emas 
Davlat 
uy 
xo‘jaliklariga 
transfertlar shaklida 
daromadlarning katta 
qismini 
olish 
imkonini beradi 
Daromadlar 
turli 
manbalari 
o‘rtasidagi 
chegaralarning 
egiluvchanligi farovonlik va pul 
daromadlari miqdorlari o‘rtasidagi 
qat‘iy bog‘liqlik olib tashlashga 
imkon beradi 
Jamg‘armalarning 
muhimligi 
va 
ularning miqdori 
Jamg‘armalar 
miqdori jamg‘arishga 
bo‘lgan 
moyillik 
chegarasi miqdori va 
jamg‘armaning 
maqsadi 
bilan 
izohlanadi 
Jamg‘armalar 
ham 
majburiy (tanqislik va 
barcha 
daromadni 
sarflash 
imkoniyatining 
yo‘qligi tufayli), ham 
ixtiyoriy xususiyatga 
ega, bunda majburiy 
jamg‘armalar 
tanqislik 
intensivligining 
o‘sishiga qarab o‘sadi
Jamg‘armaga nisbatan ―sug‘urta‖ 
yuklamasi maksimal darajada, ular 
muhim, lekin ularning miqdori ikki 
tendentsiya-mumkin qadar ko‘proq 
jamg‘armaning 
zaruriyligi 
va 
jamg‘armarish 
uchun 
joriy 
daromadlarning etishmasligi kabi 
ikki tendentsiyaning qarama-qarshi 
harakati natijasida aniqlanadi 
Iqtisodiy resurslarni 
birlashtirishning 
maqsadga 
muvofiqligi 
Uy 
xo‘jaligi 
a‘zolarining har biri 
noyob 
resurslarga 
ega, shuning uchun 
oila 
qurish 
uzoq 
muddatli 
investitsiyalash 
to‘g‘risidagi 
qaror 
bilan aynan bir xil 
Oila asosida alohida 
turdagi 
noyob 
resurslarni 
birlashtirish 
yotadi-
aloqalarga, ma‘muriy 
huquqlarga (propiska, 
partiyaga a‘zolik) ega 
bo‘lish 
Har bir oila a‘zosidan mustaqil 
daromad 
manbalarining 
mavjud 
bo‘lishi 
xatarni 
kamaytirishga 
imkon beradi 
Uy 
xo‘jaligining 
optimal hajmi (shu 
jumladan, 
bolalar 
to‘g‘risida 
qaror 
qabul qilish) 
Uy 
xo‘jaligining 
o‘sishi 
noyob 
resurslar 
ishlab 
chiqarish 
imkoniyatining 
pasayishiga 
qarab 
to‘xtatiladi 
Uy 
xo‘jaligining 
hajmi 
o‘ta noyob 
resurslarni 
olish 
xarajatlari 
bilan 
cheklangan-aloqalar, 
turar-joy va h.k. 
Uy xo‘jaligi a‘zolarining o‘xshash 
turdagi bandligi tufayli xatarlar 
diversifikatsiyasining 
chegaralanganligi bilan belgilanadi 

---

73 
Ichki tuzilma 
Oddiy 
pag‘onali, 
bunda 
―boshliq‖ 
mavqeini 
egallagan 
jins ahamiyatga ega 
emas 
(eng 
noyob 
aktivga ega bo‘lgan 
shaxs 
boshliq 
hisoblanadi) 
Oddiy 
pag‘onali, 
partiya-davlat 
tizimida eng yuqori 
o‘rninin 
egallagan 
oila 
a‘zosi 
―Oila 
boshlig‘i‖ 
hisoblanadi, ko‘proq 
bu erkaklardir 
Oddiy pag‘onali, jinsi va oiladagi 
o‘rnidan qat‘i nazar eng barqaror 
daromadga ega bo‘lgan uy xo‘jaligi 
a‘zosi ―boshliq‖ hisoblanadi 
Davlatga 
nisbatan 
munosabat 
Davlat 
bozor 
―xato‖larini 
to‘g‘rilash 
mexanizmi 
sifatida 
ko‘rib chiqiladi, o‘z 
navbatida 
soliqlarning to‘lanishi 
ratsional 
tarzda 
amalga oshadi 
Davlat uy xo‘jaligi 
farovonligining 
so‘nggi bosqichidagi 
kafolat sifatida qabul 
qilinadi, 
o‘z 
navbatida, soliqlarni 
to‘lash 
burch 
hisoblanadi 
Uy xo‘jaligi davlat faoliyatida 
o‘zining 
yashovchanlikni 
yo‘qotmaslik uchun to‘sqinlikni 
ko‘radi (uy xo‘jaligi faoliyati 
sektorlari 
o‘rtasidagi 
to‘siqlar 
manbasi, o‘z navbatida soliqlarni 
to‘lash 
o‘lpon sifatida qabul 
qilinadi) 
Uy xo‘jaligi uchun 
eng 
muhim 
bo‘lgan 
ijtimoiy 
siyosat sohasi 
Mehnat
munosabatlari 
sohasidagi 
siyosat, 
soliq siyosati, ta‘lim 
sohasidagi siyosat uy 
xo‘jaligi 
uchun 
ustivor 
hisoblanadi. 
Barcha 
ushbu 
yo‘nalishlar 
uy 
xo‘jaligining 
bozordagi 
daromadlariga 
taalluqli 
Pensiya, 
uy-joy-
kommunal 
siyosati, 
ijtimoiy 
ta‘minot 
siyosati, 
ta‘lim 
sohasidagi 
siyosat 
ustivor 
soha 
hisoblanadi. 
Barcha 
ushbu 
yo‘nalishlar 
o‘ta 
noyob 
resurslarga 
ega 
bo‘lishga taalluqli 
Sog‘liqni 
saqlash 
sohasidagi 
siyosat, ijtimoiy ta‘minot tizimi va 
pensiya tizimi siyosati ustivor 
hisoblanadi. To‘g‘ri ma‘noda uy 
xo‘jaligining yashovchanligi ushbu 
sohalardagi 
davlat 
siyosatiga 
bog‘liq. 
Takrorlash uchun savollar 
1.
Uy xo‘jaligi ta‘rifini keltiring va uning tashkilot sifatidagi o‘ziga xos xususiyatlari 
nimalardan iboratligini ayting. 
2.
Oila bilan uy xo‘jaligi o‘rtasidagi farq nimada? 
3.
Uy xo‘jaligini yuritish va inson kapitalini shakllantirishda qanday vazifalar 
(funktsiyalar) amalga oshiriladi? 
4.
Uy xo‘jaligining qanaqa shakllari mavjud va ularning bir-biridan farqi nimada? 
 
MAVZUGA OID ADABIYoTLAR, JURNALLAR VA INTERNET 
TARMOG’IDAN OLINGAN TARQATMA MATERIALLAR 
 
1.James H. The End of Globalization: lesns from the great Depression. Harvard College, 2001. 
2. Kenen P.B. The International Economy. Cambridge: Cambridge University Press, 2000. 
3. Lane J.E., Ersson S. Government and the Economy: a global perspective. London: Continuum, 
2002.International Trade Statistics. WTO Publications. 
4.International Yearbook of Industrial Statistics. UNIDO. Vienna. 
5. Japan An International Comparison. 
6. Journal of International Law. 
7.OECD. Economic Outlook. 
8.OECD. Institutional Investors Statistics Yearbook. 
9.The Global Competitiveness Report. 
10.UNCTAD. World Investment Report. 
11.UNESCO. World Education Report. Paris. 

---

74 
12.Union countries — IMF. Washington D.C. 
13.UNSTAD World Investment Report, United Nations, Geneva. 
14.World Development Indicators. The World Bank. 
15. World Development Report. 
16.World Economic and Social Survey. 
17.World Economic Outlook. 
18.World Investment Report. UN.