Guliston davlat universiteti "iqtisodiyot" kafedrasi institutsional iqtisodiyot

10.1-rasm.
 Bitimni amalga oshirish bosqichlari 
Agar, ekspert baholarga ko‘ra, eng kam xarajatlar implitsit shartnomalardan foydalanish 
bilan bog‘liq bo‘lsa, u holda ikkinchi bosqichda unitar, xolding, multidivizional va aralash kabi 
muqobil tashkiliy tuzilmalar doirasida yuzaga keladigan transaktsiya xarajatlarini taqqoslash 
mumkin. 
Umumiy ko‘rinishda (bitimning muayyan shartlarini hisobga olmasdan turib) 
shartnomaning uchta turi qiyosiy ustunliklarini, O.Uilyamson fikriga ko‘ra, quyidagicha tarzda 
namoyon etish mumkin (10.1-jadval). 
10.1-jadval 
Shartnomaning qiyosiy ustunliklari 
[54]
 
Qiyosiy monitoring xarajatlari parametrlari 
Shartnoma xillari 
klassik 
neoklassik 
implitsit 
Rag‘batlar kuchi 
++ 
+ 
0 
Nazorat qilish samaradorligi 
0 
+ 
++ 
Ishtirokchilarning kutilmagan holatlarga 
avtonom moslashishi 
++ 
+ 
0 
Ishtirokchilarning kutilmagan holatlarga 
kelishilgan tarzda moslashishi 
0 
+ 
++ 
Nizolarni hal etish huquqiy tadbirlarining 
++ 
+ 
0 
25
Блауг М. Экономическая мысль в ретроспективе. М.: Дело, 1991, -С. 307-30. 
26
Олейник А. Институциональная экономика: Учебно-методтическое пособие. // Вапросы экономики. 1999, 
№1. –С.134. 
Birinchi bosqich
: shartnoma 
turlarining qiyoslanishi 
Ikkinchi bosqich
:tashkiliy 
tuzilmalarning qiyoslanishi 
Klassik shartnoma 
Neoklassik shartnoma 
Implitsit shartnoma 
unitar 
xolding 
multidivizional 
aralash 

---

42 
qulayligi 
Izoh: QQ- eng samarali; Q- etarlicha samarali; 0 - samarasiz. 
Misol tariqasida korxona rahbarlarining korxonalar sohasiga taalluqli bo‘lmagan faoliyat 
turini mustaqil ravishda yoki chetki tashkilotlarga pudrat (neoklassik shartnoma) asosida 
bajarishni afzal ko‘rishiga oid ma‘lumotlari 10.2-jadvalda keltirilgan. 
10.2-jadval