Guruh: kis-20-01 Bajardi: Muqumov Dilshodbek Tekshirdi

Toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali mustaqil ish
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

MUSTAQIL ISH


Fan nomi: Kiberxavfsizlik asoslari
Guruh: KIS-20-01
Bajardi: Muqumov Dilshodbek
Tekshirdi: Qilichev D.
Samarqand-2022


Mustaqil ish mavzulari:
1. “Axborot texnologiyasi. Xavfsizlikni ta’minlash usullari. Elektron imzolar qo‘llanishini ta’minlash uchun IUT xizmatlari spesifikatsiyasi.”. O‘zbekiston Davlat standarti. O’zDSt ISO/IEC 15945:2002.

2. Ma’lumotlar bazasini xavfsizligini ta’minlashdagi tahdidlar.

3. Rezident viruslar

4. Korxonalarga axborotiy xavf tug‘diradigan viruslar haqida ma’lumot to‘plash

5. Elektron raqamli imzoni yaratishda algoritmlar tahlili

6. Autentifikatsiyaga amaliy misollar tahlili

7. Protokollar uchun sniff (sniffer) dasturlari haqida.

8. Internet VPN haqida

9. Komputerning amaliy dasturlari tarkibi bilan tanishish va ular bilan ishlashni o‘rganish

10. Simsiz aloqa tizimlarini yaratish tamoyillari

11. Axborotni ruxsatsiz foydalanishlarning dasturiy himoyasi.

12. Akustika kanallari orqali ruxsatsiz ma’lumotlarni tarqalishi

13. Ijtimoiy injeneriya asoslari haqida

14. O‘zbekiston respublikasida axborotni kriptografik muhofaza qilishni tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarori. 03.04.2007 y. N PQ-614.

Tami.uz
Hozir.org
Fayllar.org
Lex.uz
Kun.uz
Neonkaraoke.ru
Cyberleninka.ru
1-Mavzu: “Axborot texnologiyasi. Xavfsizlikni ta’minlash usullari. Elektron imzolar qo‘llanishini ta’minlash uchun IUT xizmatlari spesifikatsiyasi.”. O‘zbekiston Davlat standarti. O’zDSt ISO/IEC 15945:2002.


Axborot texnologiyalari haqida tushuncha
Yangi o'quv fani bo'lgan «Axborot texnologiyalari» fanida ахborotlar, ularning xossalari, axborot tizimlari vа vazifalari, axborotlarni qayta isvlash, axborotlarning amaliy ahamiyati vа boshqa xususiyatlari o'rgatiladi. «Axborot texnologiyasi» fani matematika, fizika, informatika vа boshqa qator fanlar bilan bevosita bog'liq.

«Axborottexnologiyalari» iborasidagi «texnologiya» so'zi lotincha «thexnos» - san'at, hunar, soha vа «logos» - fan degan ma'noni bildiradi. Ya'ni texnologiya - biror vazifani bajarishda uning turli xil usullari ko'rinishini bildiradi.

Axborot texnologiyalari axborotlarni yig'ish, saqlash, uzatish, qayta ishlash usul vа vositalari majmuidir .
Axborot texnologiyasining vujudga kelishi vаrivojlanishini belgilovchi ichki vа tashqi omillar mavjud bo'lib, ularni quyidagicha tavsif1ash mumkin:
Ichki omillar - bu axborotlarning paydo bo'lishi (yaratilishi), turlari, xossalari, axborotlar bilan turli amallarni bajarish, ularni jamlash, uzatish, saqlash vа h.k.
Tashqi omillar - bu axborot texnologiyasining texnik - uskunaviy vositalar - orqali axborotlar bilan turli vazifalarniаmalga oshirishni bildiradi.
Axborot texnologiyasining mazmunini quyidagi oddiy bir misol bilan tushuntirishga harakat qilamiz. Siz biror ma'lumot haqida boshqa bir viloyat (respublika, qit'a)da yashovchi o'rtog'ingiz bilan fikr almashmoqchisiz, dey1ik. Buni turli yo'llar orqali аmalga oshirishingiz mumkin. Siz o'rtog'ingizga o'z fikringizni (o'z navbatida, o'rtog'ingiz ham sizga javoban)quyidagi usullar orqali yetkazishingiz mumkin:
1) aloqa bo'limi orqali (yozma ravishda);
2) telefon tarmoqlari orqali (og'zaki);
3) zamonaviy telekommunikatsiya vositalari orqali.
Hayotiy tajriba shuni ko'rsatadiki, Bu usullardan foydalanish natijalari turlicha bo'ladi vа natijalarga qarab, qaysi usuldan foydalanishni o'zingiz belgilab olasiz.
Bozor iqtisodiyotisharoitida, albatta, biror yumushni bajarishdan oldin uni аmalga oshirish uchun ketadigan mablag'larni chamalab ko'rishingiz lozim, aks holda uni amalga oshira o1mas1igingiz mumkin. Albatta, yuqorida ko'rsatilgan usullardan foydalanish uzatilayotgan axborot mazmuni vа mohiyatiga bog'liq.
Pirovardida, o'zingiz uchun iqtisodiy jihatdan eng arzon (hech bo'lmaganda arzonrog'i) vа sifati yuqori bo'lganusulni belgilab olasiz.
Axborotni uzatish usullariga kelsak, 1- vа 2-bandda ko'rsatilgan usullar bilan yoshligingizdayoq tanishib olgansiz vа undan foydalanishni yaxshi bilasiz. Zamonayiy telekommunikatsiya vositalaridan foydalanish esa ular bilan muloqot ko'nikma vа malakalariga bog'liq. Shuning uchun dastlab zamonaviy telekommunikatsiya vositalarining o'zi nimaligini bilib olishingizkerak.
Zamonaviy telekommunikatsiya vositalari imkoniyatlari juda keng tizim bo'lib, unga informatika vа hisoblash texnikasi asoslari fanidan ma'lum bo'lgan kompyuter, multimedia vositalari, kompyuter tarmoqlari, internet, intranet kabi tushunchalardan tashqari qator yangi tushunchalar ham kiradi. Bularga axborot tizimlari, axborot tizimlarini boshqarish, axborotlarni uzatish tizimlari,ma'lumotlar ombori, ma'lumotlar omborini boshqarish tizimi, bilimlar ombori kabilar kiradi.
XX asrning 90-yillaridan boshlab axborotlashtirish sohasi keskin rivojlanib ketdi. Bizning asrimiz, ya'ni ХХI asrni axborotlashtirish vа kommunikatsiya asri deb bejiz atashmaydi. Axborotlashtirish nima vа uning vazifalariga nimalar kiradi, uning asosiy xususiyatlari qanday, degan savol1ar hozirgi zamonjamiyatidagi har bir fuqaroni qiziqtirishi tabiiy. Chunki inson faoliyatini axborotsiz tasavvur qilish qiyin.