Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

qat’iylik
deganda, 
shaxsning jinoiy faoliyatni vaqtincha to‘xtatganligi emas, balki oxiriga 
yetkazish uchun to‘la imkoniyatlar borligini anglagani holda jinoiy 
faoliyatni davom ettirishdan butunlay va to‘liq voz kechganligi 
tushuniladi. 
O‘z-o‘zidan ravshanki, ixtiyoriy qaytishda vaqt jinoyat sodir etishdan 
ixtiyoriy qaytgan hollarda ahamiyatga ega bo‘lmaydi. Mazkur holatda 
jinoyat sodir etayotgan shaxs o‘zining jinoiy faoliyatini oradan ma’lum 
vaqt o‘tgandan so‘ng davom ettirishini ko‘zlab, jinoyat qurolini 
almashtirish niyatida yoki shunga o‘xshagan boshqa niyatlarda to‘xtatadi. 
Misol uchun, agar shaxs bir o‘zi uddalay olmasligini tushunib, omborga 
o‘g‘irlikka tushishdan qaytgan va omborga tushish, o‘g‘irlik molni u 
279 

---

yerdan olib chiqish va tashib ketish uchun jinoyatga boshqa shaxslarni 
ham jalb etishga qaror qilgan bo‘lsa, bu jinoyat sodir etishdan uzil-kesil 
qaytish bo‘lmaydi. 
Shaxs jinoiy faoliyatni o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan holatda to‘xtatishga 
majbur bo‘lgan taqdirda ham ixtiyoriy qaytish hisoblanmaydi. Misol 
uchun, aybdor o‘ldirish maqsadida jabrlanuvchiga o‘q uzdi, ammo o‘q 
tegmay qoldi – aybdor qayta o‘q uzishdan ixtiyoriy qaytganiga ishora 
qilishi jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytishga dalil bo‘la olmaydi. Ayni 
holda, shaxs jinoyat sodir etishga birinchi urinishi uchun javobgarlikka 
tortilishi kerak, uning jinoyat sodir etishdan qaytishi ixtiyoriy deb topilishi 
mumkin emas. 
Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytishni hosil qiluvchi ushbu 
alomatlarni qayd etish uchun jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytishning 
ba’zi bir shartlarini aniqlash lozim. Bular: 
– jinoyatni oxiriga yetkazish mumkinligini anglash;
– jinoiy oqibat kelib chiqishi mumkinligini anglagan holda, shunday 
oqibat kelib chiqishining oldini olish. 
Shaxs